Leren van de praktijk maakt onderwijs betekenisvoller
Veel mbo-studenten zijn doeners. Wat betekent het voor hun motivatie en prestaties als je de klas naar de praktijk brengt en de praktijk naar de klas haalt? Verschillende opleidingen maken hier werk van in zogenoemde ‘hybride leeromgevingen’ en zijn razend enthousiast.
Amper vijf weken na de start van hun opleiding, werken studenten van de pedagogische opleidingen van het Astrum College al in de praktijk. Studenten van de opleiding onderwijsassistent lopen een dag per week mee in het basisonderwijs en studenten van de opleiding (gespecialiseerd) pedagogisch medewerker doen dat op de buitenschoolse opvang (bso).
Lieke Brugman, docent pedagogiek, ondersteunt en coacht haar studenten op locatie: “Dit geeft me inzicht in hoe de studenten het in de praktijk doen en waar ze tegenaan lopen. Ook blijf ik zo zelf beter op de hoogte van actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk.”
Proeven van de praktijk
Brugman gebruikt de informatie uit de praktijkdagen in haar lessen. “Ik maak daarin verbindingen tussen de praktijk en theorie. Dan vraag ik bijvoorbeeld: ‘Donderdag liet een kind dit gedrag zien in de klas. Waar komt dat vandaan? En hoe kun je reageren als dat gebeurt?’ De theorie wordt zo concreet en betekenisvol voor de studenten.”
Zo snel kennismaken met de praktijk heeft als voordeel dat studenten meteen ontdekken of de opleiding en de doelgroep bij ze past. Ook weten ze zo beter wat er van ze verwacht wordt als ze een halfjaar later starten met hun stage. “Eigenlijk is het voor iedereen een win-winsituatie”, zegt Brugman. Want door de hoge werkdruk in het onderwijs en op bso’s zijn ze ook daar blij met extra handen.
Gemeenschappelijke taal
Janneke Bakker van de Leermeesters begeleidt scholen bij het ontwerpen van leeromgevingen waarin praktijk en onderwijs met elkaar verweven zijn. Dat gebeurt middels een diagnose waarbij in kaart wordt gebracht wat een school al doet. Het model voor beroepsgerichte leeromgevingen van Ilya Zitter en Aimée Hoeve vormt hierbij het uitgangspunt.
Veel scholen bieden – soms onbewust – al programma’s aan die aansluiten op dat model. “We stellen samen met een team van leraren en onderwijsmanagers een diagnose van de huidige programma’s en hoe die zich verhouden tot hybride leeromgevingen. Ook bekijken we welke kansen er liggen voor de korte en lange termijn. Het voordeel van dit samen doen, is dat er een gemeenschappelijke taal ontstaat in het ontwerpproces. Want het is belangrijk dat alle neuzen dezelfde kant op staan.”
Met studenten de straat op
Het domein veiligheid van het ROC van Flevoland heeft onder begeleiding van de Leermeesters een diagnose gesteld. Het ROC is nu een driejarenplan aan het opstellen. De ambitie? In de toekomst volledig inzetten op hybride leeromgevingen. Zo werkt de richting Veiligheid & Vakmanschap nauw samen met defensie en worden de studenten beveiliging ingezet tijdens een groot triatlon-evenement in Almere.
Linda Hoekman, docent handhaving, toezicht en veiligheid, ziet dit als een positieve ontwikkeling. “Veel mbo-studenten zijn doeners en leren het beste in de praktijk. Deze onderwijsvorm sluit daar perfect op aan.” Hoekman en haar directe collega zitten in de ontwerpfase en hebben veel plannen. “We hebben allebei een politieachtergrond. Mijn collega volgt nu een traject tot politievrijwilliger, zodat hij met een groep van maximaal zes studenten de straat op kan om te oefenen hoe je mensen staande houdt en bekeurt.”
Haar collega op straat vertelt aan Hoekman waar studenten nog moeite mee hebben. Hoekman verwerkt die punten vervolgens in praktijksituaties die ze naspelen in de les. Bij alles wat ze doen evalueren ze wat goed gaat en wat punten van aandacht zijn. “Deze manier van lesgeven is maatwerk”, zegt Hoekman. Ze is ervan overtuigd dat het een positief effect zal hebben op de studenttevredenheid, motivatie en leerresultaten. Hoe ze dat gaan meten, moet ze nog met het team kortsluiten, maar ze heeft wel al een stip op de horizon gezet. “Nu hebben studenten bij toetsen veel herkansingen nodig, die wil ik omlaag krijgen.”
5 tips voor werken met hybride leeromgevingen
Ook aan de slag met deze vorm van onderwijs? Lieke Brugman, Janneke Bakker en Linda Hoekman geven tips.
- Betrek zo snel mogelijk de beroepspraktijk bij je plannen en bespreek wat je voor elkaar kunt betekenen. Voor potentiële werkgevers is dit een kans om invloed uit te oefenen op het leerproces. Als opleiding kun je studenten klaarstomen voor het vak.
- Begin klein, bijvoorbeeld met een pilot. Als dat bevalt, kun je het uitbouwen. Brugman: “Een van onze bso-partners is zo enthousiast dat onze studenten inmiddels op veertien locaties welkom zijn.”
- Kijk niet alleen naar wat je kunt gaan doen, maar ook naar wat je al doet. Hoekman: “Heb oog voor de parels die er al zijn.”
- Onderwijs vernieuwen doe je samen, het ontwerpen van hybride leeromgevingen vraagt om het doorbreken van de bestaande systemen en structuren. Daarom is het belangrijk dat je alle lagen in de organisatie meekrijgt.
- Begin in je ontwerpfase altijd vanuit het beroep. Werk met betekenisvolle beroepstaken. Bakker: “Probeer te voorkomen dat je begint te ontwerpen vanuit kwalificatiedossiers en examendoelen. Op die manier is het lastig flexibel mee te bewegen met de ontwikkelingen in het werkveld. Gebruik deze documenten als check aan de achterkant, maar liever niet aan de voorkant.”
Meer weten?
- Op de website van Onderwijskennis vind je onderzoeken, handvatten en praktische voorbeelden op het gebied van hybride leeromgevingen.
- Op het Sint Lucas in Eindhoven leren mbo-studenten door levensechte praktijkopdrachten van opdrachtgevers aan te nemen.
- In het practoraat gaan mbo-studenten praktisch aan de slag met onderzoek.
- Op het MBO Amersfoort werken entreeleerlingen in het restaurant First Class, waar ze de theorie gelijk in de praktijk kunnen brengen.
- Op de website van de Leermeesters vind je praktijkvoorbeelden van hybride leeromgevingen.
