Samen op zoek naar een gezonde gamebalans

Smartphones zijn niet meer welkom in de klas, omdat ze een grote bron van afleiding zijn. Maar dat wil niet zeggen dat leerlingen ook thuis minder online zijn of gamen. Anouk Tuijnman, onderzoeker bij het Trimbos-instituut, geeft tips voor het stimuleren van gezond digitaal gedrag. “Sta niet alleen afwijzend tegenover games, maar verdiep je er ook in.”

Meer en langer gamen

In elke klas zitten wel een of meerdere Kians die hun gamegedrag lastig onder controle kunnen houden. Uit onderzoek blijkt dat mensen meer en langer zijn gaan gamen in de periode dat ze thuiswerkten of thuisonderwijs volgden.

Volgens Anouk Tuijnman werd die piek veroorzaakt doordat we veel meer tijd hadden om te gamen. “Sinds iedereen weer naar z’n werk of school gaat, is het gamegedrag van de meeste mensen genormaliseerd. Het kan wel zijn dat er een groep is die het sindsdien moeilijk vindt om minder te gamen.”

Vooral voor jongeren kan die verleiding lastig te weerstaan zijn, zegt Tuijnman. “Dat komt omdat het impulscontrolegebied in hun hersenen nog in ontwikkeling is. Ook proberen pubers meer uit, waardoor het voor hen soms moeilijker is om het gamen binnen de perken te houden.”  

Tips voor een goede gamebalans

Wat kun je als docent doen om deze leerlingen te begeleiden en te motiveren? Tuijnman geeft tips:

Verdiep je in de gamewereld

“Aandacht voor digitale balans op school is belangrijk. Sta niet afwijzend tegenover gamen, maar probeer te begrijpen waarom leerlingen het doen. Gamen zorgt voor ontspanning en kan een gevoel van verbinding geven. Toon interesse en vraag aan leerlingen welke games ze spelen en wat daar leuk aan is. Speel de game eventueel zelf ook eens, zodat je erover mee kunt praten, maar laat leerlingen ook zien dat overmatig gamen ten koste kan gaan van andere dingen.”

Maak het inzichtelijk

“Ga het gesprek aan over wat een gezonde balans eigenlijk is. Het Trimbos-instituut heeft samen met Netwerk Mediawijsheid het Digitale Balans Model ontwikkeld. Dit model laat zien wat nodig is voor een gezonde week, zowel op lichamelijk als op mentaal en sociaal gebied. Activiteiten kunnen je dingen opleveren op lichamelijk, mentaal en sociaal gebied, maar ze kunnen je ook wat kosten. Als je met vrienden gaat sporten ben je lichamelijk en sociaal bezig, als je met je zus gamet, ben je sociaal en mentaal bezig.”

“Vraag leerlingen hoe ze hun week indelen. Laat ze al hun activiteiten op papier zetten en vervolgens beoordelen of hun week lichamelijk, sociaal en mentaal in balans is. Aanvullend kun je vragen wat elke activiteit kost en oplevert. Op deze manier maken ze zelf inzichtelijk of ze goed bezig zijn.” 

Doe een zelftest

“Als gamen ten koste gaat van andere dingen, zoals school, je gezondheid of sociale leven, dan is dat een probleem. Op de website GAMENinfo.nl staat een zelftest die leerlingen kunnen afnemen om te ontdekken of ze problematisch gamegedrag vertonen. Je kunt leerlingen de test laten maken en er vervolgens in de klas over napraten.”

Kijk kritisch naar je lessen

“Als je lesgeeft op een school waar je met laptops en tablets werkt, is het goed om kritisch naar je lessen te kijken. Hoe richt je je les zo in dat leerlingen op school niet de hele dag achter hun scherm zitten? Hoe kun je beweging in je les inzetten? Leerlingen hebben daar misschien zelf ook ideeën over. Praat daarover.”

Meer weten?

• In het beleidsadvies gamen en sociale media voor het onderwijs van het Trimbos-instituut lees je hoe je problematisch gamegedrag signaleert en begeleidt. 
• De factsheet digitale balans jongvolwassenen (pdf) is een samenvatting van een onderzoek dat het Trimbos-instituut en Netwerk Mediawijsheid deden naar de digitale balans van jongeren. 
• In deze aflevering van De Podcast Psycholoog vertelt schrijver Michiel Smit, die als jongere verslaafd raakte aan gamen en daar later een boek over schreef, zijn verhaal. 
• Lees hoe andere leraren in de klas aandacht besteden aan mediawijsheid.