Betere leerprestaties door meer bewegen?

Fysiek actieve adolescenten presteren beter op aandachtstaken, maar halen geen hogere schoolcijfers. Daarnaast blijkt dat meisjes in het voortgezet onderwijs die naar school lopen of fietsen zich beter kunnen concentreren op school dan meisjes die met de auto of bus komen. Dit blijkt uit onderzoek naar de relaties tussen lichamelijke activiteit en schoolprestaties, cognitieve prestaties en mentaal welbevinden.

Martin van Dijk van de Open Universiteit deed objectief en observationeel onderzoek naar de relaties tussen lichamelijke activiteit en schoolprestaties, cognitieve prestaties en mentaal welbevinden. Om het beweeggedrag te meten, droegen 440 proefpersonen een week lang, 24 uur per dag een bewegingsmeter op hun bovenbeen. De proefpersonen waren leerlingen uit klassen 1 en 3 van de havo en vwo van het Bernardinuscollege in Heerlen. Ze deden dit eenmaal en één jaar later deden de leerlingen uit diezelfde groepen het nogmaals.

Meer bewegen, betere concentratie

Uit het onderzoek van Van Dijk blijkt dat actieve leerlingen beter presteren op taken waarin ze zich goed moeten concentreren dan hun minder actieve leeftijdsgenoten. Toch is er voor de hele groep geen directe relatie gevonden tussen fysieke activiteit en schoolprestatie (dit is gemeten door te kijken naar het gemiddelde schoolcijfer voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde). De positieve invloed die bewegen heeft op aandachtstaken wordt teniet gedaan door andere factoren. Van Dijk geeft hiervoor de volgende verklaring: “Mogelijk besteden actieve adolescenten minder tijd aan huiswerk, wat een negatieve invloed heeft op de schoolprestaties.”

Fietsende meisjes presteren beter

Een opvallende uitkomst van het onderzoek is dat meisjes zich op school beter kunnen concentreren als ze naar school lopen of fietsen, dan wanneer ze bijvoorbeeld met de auto worden gebracht. Bij jongens werd geen verband gevonden. Een mogelijke uitleg voor dit verschil tussen jongens en meisjes is wellicht dat meisjes gevoeliger zijn voor stressvolle factoren op school, zoals toetsen. Van Dijk: “De inspanning voor school kan zorgen voor ontspanning op school en zodoende een betere concentratie.”

Scholieren bewegen onder aanbevolen norm

Uit de metingen blijkt ook dat scholieren tussen de eerste en tweede klas van de middelbare school veel minder (20 procent) gaan bewegen. Daarnaast zijn adolescenten fysiek minder actief in het weekend dan op doordeweekse dagen, met name op zondag bewegen ze ver (40 procent) onder de norm voor gezond bewegen.

Op zoek naar concrete interventies

Van Dijk zou de observationele onderzoeksbevindingen graag omzetten naar concrete interventies. “Het zou mooi zijn als je bijvoorbeeld leerprestaties van kinderen kunt verbeteren door ze meer gymlessen te geven of regelmatiger met de fiets naar school te laten komen? Daar zet ik me in de komende jaren graag voor in.”

Het onderzoek werd mogelijk gemaakt met financiering van het NWO-regieorgaan voor hersenen en cognitie (NIHC).

Meer weten?

• De effectiviteit van concrete interventies is een belangrijke focus van het NRO-onderzoeksprogramma Bewegen en leerprestaties. Centrale vraag van dit onderzoeksprogramma is: is er een causale relatie tussen bewegen op school en cognitieve onderwijsprestaties, verzuim en schooluitval?
• In het artikel Bewegend leren met Fit en Vaardig is te lezen hoe de leerprestaties van leerlingen in het primair onderwijs kunnen verbeteren door actieve reken- en taallessen.
• Op De Spelles vind je programma’s waarmee je alle leerlingen betrekt bij het actief bewegen.