Beter lesgeven met Lesson Study
Met Lesson Study leren leraren samen lessen te ontwerpen en verbeteren. Eén leraar probeert de les uit, andere leraren observeren de leerlingen tijdens de les. Tijdens de nabespreking analyseer je wat goed ging en wat nog beter kan. Onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen toont aan dat Lesson Study de verbondenheid en solidariteit onder leraren vergroot.
In Lesson Study staat de eigen onderwijspraktijk centraal. Een team van minimaal vier leraren ontwerpt een les die ze vervolgens uitproberen. “Ze kijken naar wat leerlingen nu echt van deze les leren”, vertelt onderzoeker Siebrich de Vries. “Eén leraar geeft de gezamenlijk ontwikkelde les in de klas, de anderen observeren. Daarna kijken ze samen wat goed ging en wat beter kan. Alle teamleden gebruiken de inzichten in hun lessen. Het is een werkwijze die stimuleert om na te denken over onderwijs en wat het doet met leerlingen. Met als doel het onderwijs te verbeteren.”
Lesson Study is een professionaliseringsaanpak die oorspronkelijk uit Japan komt. Het is een geschikte methodiek om pedagogische en didactische inzichten en kennis op te doen, en het stimuleert de samenwerking en onderlinge verbondenheid tussen collega’s. Lesson Study is geschikt voor alle onderwijsniveaus en is toepasbaar in alle sectoren.
Hoe gaat Lesson Study in zijn werk?
Het lerarenteam doorloopt in zes stappen een onderzoekscyclus om leerlingen een bepaald onderwerp beter te laten leren. Daarbij worden zij ondersteund door een externe of interne begeleider.
- Eerst bepalen de leraren gezamenlijk het doel en het onderzoeksthema.
- Op basis daarvan ontwerpen ze een onderzoeksles.
- Een teamlid geeft vervolgens de les aan zijn klas, terwijl zijn collega’s de leerlingen observeren.
- De teamleden bespreken de les na, ze analyseren de invloed van de keuzes in de les op het leren van de leerlingen en verbinden er consequenties aan.
- De les wordt zo nodig bijgesteld en opnieuw gegeven.
- Tot slot bekijkt het team wat de leerlingen en leraren hebben geleerd en worden ervaringen gedeeld met anderen.
Deze zes stappen van de Lesson Study-cyclus zijn terug te voeren op vier hoofdkenmerken: onderzoek (stap 1), lesplanontwikkeling (stap 2), onderzoeksles geven/observeren (stap 3) en reflectie (stap 4, 5 en 6).
De Vries en collega’s deden een uitgebreid literatuuronderzoek naar de werking van Lesson Study. Daaruit blijkt dat het een goede manier is om theorie en praktijk bij elkaar te brengen. Ook volgden de onderzoekers twee jaar lang dertig leraren Nederlands en wiskunde van dertien middelbare scholen om te kijken of Lesson Study ook in Nederland bruikbaar is.
Leraren begrijpen leerlingen beter door Lesson Study
De Nederlandse leraren vonden Lesson Study uitdagend en inspannend. Ze merkten vooral dat ze het denken en leren van leerlingen beter begrepen en ze leerden leerlingen beter te observeren. “Je wordt steeds vaardiger in van tevoren bedenken hoe leerlingen zullen reageren”, vertelt een leraar Nederlands. De onderzoeksles nabespreken vonden leraren ook waardevol, daardoor kregen ze meer kennis en inzicht over het lesgeven. Het gaat daarbij vaak om vakdidactische en algemeen didactische zaken, zoals een pauze inlassen na een vraag. Onderzoek en lesplanontwikkeling kostten hen meer moeite. “Terwijl deze onderdelen juist zo belangrijk zijn om te kunnen leren van het Lesson Study-proces”, zegt De Vries.
Factoren die Lesson Study effectief maken
- Leraren die er zelf voor kiezen, zijn gemotiveerd en zien er het nut van in.
- Begeleiding op proces en (vak)didactische inhoud (inclusief het verschaffen van goed materiaal).
- Aandacht voor de samenwerking tussen leraren in de teams.
- Langdurig en inhoudelijk steun vanuit de schoolleiding, bijvoorbeeld door er tijd voor te organiseren en de aanpak onderdeel te maken van het werk van leraren.
“Als een van bovenstaande factoren ontbreekt, is dat zeer belemmerend voor de effectiviteit van Lesson Study”, weet onderzoeker Siebrich de Vries.
Meer weten?
- In dit onderzoek van NRO meer over hoe je Lesson Study op een duurzame manier invoert.
- Een praktische handreiking (pdf) over Lesson Study in het primair onderwijs.
- Meer informatie vind je op Lessonstudy.nl, een samenwerkingsverband van de Vrije Universiteit Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen, Hogeschool Windesheim en Universiteit Twente.
- Het boek Leiderschap voor onderwijsontwikkeling kwam tot stand als onderdeel van een door NRO gesubsidieerd project ‘De rol van schoolleiderschap bij duurzame onderwijsverbetering’ en is gratis te downloaden.
- Het boek Lesson Study – Praktische handreiking voor teams is een grondige verkenning van Lesson Study in het Nederlandse onderwijs. Het behandelt onder meer de uitdagingen en kansen van Lesson Study in de Nederlandse context, de rol van begeleiders en de leerprocessen (gratis te downloaden als pdf).
