De inzet van artificiële intelligentie in het onderwijs
praktijk
po vo mbo so

De inzet van artificiële intelligentie in het onderwijs

Artificiële intelligentie (AI) wordt op steeds meer gebieden van de samenleving toegepast. AI is het vermogen van computers om taken uit te voeren waarvoor mensen hun intelligentie inzetten. Denk aan waarnemen, herkennen, interacteren met de omgeving, analyseren, redeneren, problemen oplossen en voorspellen. Het Technologiekompas van Kennisnet beschrijft de kansen die deze technologie biedt voor het onderwijs. Die kansen liggen vooral op het gebied van maatwerk en gepersonaliseerd leren.

Je vindt AI bijvoorbeeld in voice assistants op een smartphone, in zelfrijdende auto’s of in robots die in grote magazijnen orders verzamelen. Maar ook in programma’s die zonder tussenkomst van een mens een feitelijke verantwoording kunnen schrijven over de jaarcijfers of diagnoses kunnen doen van medische aandoeningen. Allerlei verschillende uitingsvormen dus, maar in de basis gebruiken ze allemaal AI.

Scholen komen op dit moment al in aanraking met de eerste toepassingen van AI in het onderwijs. Bijvoorbeeld in adaptieve leermiddelen als Snappet, Gynzy en Learnbeat en in de digitale eindtoets. Het doel van deze middelen is het niveau van de leerling te bepalen en telkens weer het lesaanbod aan te passen aan wat de leerling op dat moment moet leren.

AI zorgt voor zelfstandig leren

Adaptief leermateriaal biedt een leerling de mogelijkheid om in eigen tempo en op eigen niveau te leren, waar en wanneer hij wil. De gegevens uit de leeractiviteiten worden verzameld, geanalyseerd en benut om het individuele leerproces te evalueren en bij te sturen. Doordat het aanleren van eenvoudige denkvaardigheden door beginnende AI-technologie wordt overgenomen, zoals het onthouden van woordjes of tafels, kan de leraar meer aandacht besteden aan complexe denkvaardigheden, gerichte instructie geven en aandacht besteden aan coaching, de vorming en het welzijn van leerlingen.

Tegelijkertijd is het van belang dat leraren bij het inzetten van AI voldoende balans houden tussen zelfstandig leren en samen leren. En dat het individuele oefenen met adaptief materiaal ook echt betekent dat er voldoende of zelfs meer ruimte overblijft voor contact tussen leraar en leerling. Ook is het belangrijk dat de leraar de resultaten uit het digitale leermateriaal goed interpreteert om deze op een goede manier in te zetten voor zijn onderwijs.

Veel leraren werken met een vorm van differentiatie. Door leerlingen in groepjes in te delen, kunnen leraren inspelen op de verschillende behoeften van leerlingen, terwijl het geheel organiseerbaar en uitvoerbaar blijft. Een volgende stap is maatwerk op individueel niveau, ook wel gepersonaliseerd leren genoemd. Denk aan persoonlijke instructie, oefening op eigen niveau en directe, betekenisvolle feedback.

De toekomst van AI in het onderwijs

Adaptieve leermiddelen die werken op basis van artificiële intelligentie zijn nog volop in ontwikkeling. Scholen, ontwikkelaars en leveranciers van leermiddelen moeten nog veel kennis en ervaring opdoen. Het is belangrijk dat zij goed samenwerken.

Momenteel biedt adaptief leermateriaal mogelijkheden voor maatwerk op het niveau van een leermiddel of vak, zoals taal of rekenen. Naar verwachting zal AI in de toekomst ook worden toegepast op de persoonlijke leerroute van een leerling. Op basis van analyses van gedrag, resultaten en voorspellingen over waar dit toe kan leiden, geeft AI per leerling gerichte feedback, doet aanbevelingen voor vervolgstappen en helpt mogelijke risico’s voor ontwikkeling in de kiem te smoren. Het is daarvoor wel belangrijk dat de gegevens uit verschillende systemen met verschillende scoringsschalen in één geïntegreerd overzicht worden samengebracht. Dit wordt ook wel een overkoepelend dashboard genoemd. Hoewel dit ingewikkeld is, worden er al stappen in die richting gezet.

Meer weten?

De ontwikkeling van AI hangt samen met andere belangrijke technologische trends, zoals het Internet of Things (IoT), big data, ict-infrastructuur en de toegenomen aandacht voor vertrouwen in de digitale wereld. Over deze trends, hun relevantie voor het onderwijs en hun samenhang lees je meer in het Technologiekompas van Kennisnet.

Blijf op de hoogte

Vandaag in je mailbox. Morgen toe te passen in de klas. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang praktische tips, actuele informatie en ideeën voor jouw dagelijkse onderwijspraktijk.