Wat maken leerlingen online mee: vragen en gesprekstips
Digitale vaardigheden zijn belangrijker dan ooit, want leerlingen brengen veel tijd door online. Daarom is het verstandig om ook in de klas met leerlingen te praten over wat ze daar meemaken. Hoe je dat doet? Deze praktische gesprekstips helpen je verder.
Berichten sturen via WhatsApp en Snapchat, video’s kijken op Instagram, TikTok of YouTube, online gamen en nog veel meer. Om erachter te komen wat leerlingen allemaal doen online en waar hun interesses liggen, kun je met behulp van een aantal gesprekstips leerlingen digitaal vaardiger maken.
Hoe praat je met leerlingen over het leven online?
Tip 1: Stel open vragen
Stel open vragen om met je leerlingen te praten over de online wereld. Soms is een gesloten vraag nodig om verder te komen in een gesprek, maar waarschijnlijk krijg je een betere interactie met vragen, zoals:
- Wanneer gaat iemand te ver op social media, waar ligt jouw grens?
- Als iemand een fatsoensgrens overgaat in de app-groep, wanneer verdient hij of zij straf?
- Welke straf vind jij dan passend?
Tip 2: Stel prikkelende vragen
Door leerlingen serieus te nemen, stimuleer je ze na te denken en een mening te geven. Dit doe je door ze uit te dagen met vragen die ze aan het denken zetten. Stel daarom prikkelende vragen die de verbeelding van leerlingen aanspreken, zoals:
- Welke foto’s mag een socialemediaplatform van jou verkopen aan bedrijven?
- Mag dat ook als die bedrijven jouw foto’s willen gebruiken in reclamecampagnes?
- Wat voor soort foto’s mogen platforms van jou niet verkopen?
Tip 3: Begin het gesprek positief
Het is een misvatting om te denken dat leerlingen zich aan de lopende band misdragen op internet. Tussen jongeren bloeit kameraadschap en liefde volop, ook digitaal. Op WhatsApp, Snapchat, TikTok en Instagram regent het geen gifpijlen maar liefdeshartjes.
Begin een gesprek over de online activiteiten van leerlingen dan ook positief, zodat een gesprek over moeilijke onderwerpen daarna mogelijk is. Reageer niet vanuit je zorgen over de dingen die mis kunnen gaan, maar ga uit van de kracht van jongeren en hun vermogen om de (digitale) wereld positief te veranderen. Vraag juist ook naar het goede. Stel bijvoorbeeld onderstaande vragen:
- Hoe ontstaan online conflicten? Hoe los je ze weer op? Hoe voorkom je ze?
- Wat is het mooiste dat iemand voor jou heeft gedaan of tegen je heeft gezegd via sociale media?
Tip 4: Houd rekening met leeftijd en niveau van de leerling
Jonge leerlingen zijn benieuwd naar je mening, die kun je best zo nu dan geven. Dat helpt ze. Bij oudere leerlingen doe je er meestal beter aan te wachten. Geef ze de ruimte om zelf tot een mening te komen, al is dat soms lastig voor ze. Er zijn twee soorten vragen die je kunt stellen:
Vraag leerlingen om hun digitale leefwereld te beschrijven. Dit kan door een ‘plaatje’ te maken. Bijvoorbeeld:
- Wat is de grappigste Snapchat-emoji die je hebt gekregen? Wil je deze eens laten zien?
Vraag naar meningen en argumenten. Instagram zegt dat kinderen jonger dan 13 jaar geen account aan mogen maken. Bijvoorbeeld
- Waarom denk je dat dit zo is? Ben je het ermee eens?
Meer weten?
- Wat maken leerlingen online en hoe worden ze digitaal vaardiger? Je leest er meer over in het Handboek Digitale geletterdheid van Remco Pijpers, strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet en expert op het gebied van jeugd en digitale media.
- In een blog van het lectoraat Onderwijsinnovatie en ICT van Windesheim schrijven Remco Pijpers en Erna Koeven en Anneke Smits over het begeleiden van kinderen en jongeren in de wereld van nu. Daar hoort volgens hen een ontwikkelingsgerichte benadering bij waarbij je voortdurend een dialoog voert met de leerlingen. Met voorbeelden van essentiële vragen om te stellen.
- Mediawijsheid op het (v)so is belangrijker dan ooit. Leerlingen kunnen risico’s niet inschatten en zijn vaak kwetsbaar. Voor leerlingen in het speciaal onderwijs is mediawijsheid heel belangrijk.
- Digitale geletterdheid wordt een verplicht onderdeel van het curriculum. Daarom is het goed om nu vast aan de slag te gaan om een visie op digitale geletterdheid te ontwikkelen.
- Tijdens de coronacrisis en het onderwijs op afstand werd duidelijk dat niet alle leerlingen digitaal vaardig zijn. Met deze 5 tips help je leerlingen op weg met digitale geletterdheid.
