Misconcepten: zo zet je leerlingen op het juiste spoor

Abstracte begrippen in de bèta-vakken zijn vaak moeilijk voor leerlingen. Als ze er een verkeerd idee bij hebben, een misconcept, kunnen ze vastlopen in hun leerproces. Hoe kun je jouw leerlingen weer op het goede spoor zetten? In dit artikel vertellen verschillende leraren hoe zij misconcepten aanpakken en welke werkvormen ze inzetten.

Walter Savelkouls, leraar biologie aan het Sint-Joris College in Eindhoven, spoort in een les over de opwarming van de aarde op waar leerlingen misconcepten hebben ontwikkeld, bijvoorbeeld over het broeikaseffect of de ozonlaag. Hij laat leerlingen in kleine groepen met elkaar discussiëren. Ze geven dan gemakkelijker hun mening en daardoor kan de leraar direct inhaken op onduidelijkheden of foute aannames. 

Rollenspel maakt abstract begrip concreet

Wat is het verschil tussen een serie- en een parallel-schakeling? In de natuurkundeles van Marco Zegers op het Rythovius College in Eersel doen leerlingen mee aan een rollenspel. Ze beelden de spanning, stroom en energie van elektriciteit uit en maken het zo concreet. Door deze speelse werkvorm begrijpen leerlingen de abstracte begrippen beter en zijn ze gemotiveerder, vindt Zegers. Wel denkt hij dat het lastig is om dit in een grote groep te doen. Bekijk de video.

Leerlingen ervaren zelf het misconcept 

In de practicumles in 2vwo van de leraar in onderstaande video van het Rythovius College moeten leerlingen de stroomsterkte van een lampje meten. Ze schrijven eerst hun verwachting op en voeren dan de opdracht uit. Dan komen ze erachter of hun verwachting klopt. Voordeel van deze aanpak is dat leerlingen zelf inzien dat het begrip stroomverbruik eigenlijk een misconcept is. Door die ervaring zijn ze beter in staat het juiste begrip te hanteren, zo is te zien in onderstaande video. Ook leren ze van elkaar, vindt de leraar.

Misconcepten ontdekken door hardop denken

Bij natuurkunde zorgen de begrippen kracht en snelheid vaak voor misconcepten. Joost van Buchem, natuurkundeleraar op het Stedelijk Gymnasium in ‘s Hertogenbosch, gebruikt een meerkeuze vragenlijst waarmee leerlingen zelf misconcepten achterhalen. Ook moeten leerlingen zelf de begrippen onder woorden brengen. In een klassikale bespreking benoemt de leraar de misconcepten en legt hij uit hoe het natuurkundig wel in elkaar zit. Een veilige sfeer is belangrijk, vertelt hij in onderstaande video.

Meer weten?

• Op de website van de lerarenopleidingen Science en Wiskunde/rekenen vind je een themapagina Misconcepten 
• Lees het artikel op leraar24.nl over de evolutietheorie