Zelf digitaal leermateriaal ontwikkelen
Veel leraren maken zelf leermateriaal, soms in aanvulling op methodes, soms als eigenstandig onderdeel van een les. Vaak doen zij dat digitaal: als filmpjes of een interactieve opdrachten. Maar wanneer is digitaal materiaal met beeld en geluid effectief? Hoe houd je rekening met auteursrecht? En welke tools zijn er om digitaal leermateriaal mee te maken?
Veel digitaal leermateriaal bevat filmpjes of geluidsfragmenten. Als je zelf materiaal gaat ontwikkelen, is het handig om te weten hoe je dit goed inzet. Uit onderzoek naar leren met beeld en geluid blijkt namelijk dat het gebruik kan leiden tot beter leren, als het op de goede manier wordt toegepast.
Effectief leren met multimedia
Een onderzoek naar effectief leren met multimedia (pdf) laat zien dat het bij het ontwikkelen van digitaal leermateriaal belangrijk is om rekening te houden met de manier waarop het geheugen werkt. Dat kan door:
De aandacht van de leerling te richten
Bijvoorbeeld door duidelijk te laten zien wat de belangrijkste onderdelen zijn. Of door het opsplitsen van bewegende beelden in aparte delen die een leerling terug kan kijken.
De inhoud minder complex te maken
Zet wat bij elkaar hoort in een video ook duidelijk bij elkaar, zoals een animatie met ondertiteling. Als twee bij elkaar behorende bronnen ver uit elkaar staan kan de leerling de beelden namelijk gaan negeren en alleen op de tekst letten
Irrelevante informatie weg te laten
Gebruik geen overbodige informatie of details, zoals achtergrondmuziek of informatie die dubbelop is.
Bepaal welk beeld leerlingen het best helpt?
Er zijn volgens het hierboven genoemde onderzoek vier soorten beelden die je goed kunt inzetten bij digitaal leermateriaal:
- Beelden die dienen als ezelsbruggetje.
- Interpretatiebeeld dat laten zien hoe iets in elkaar zit, bijvoorbeeld een dwarsdoorsnede van een machine.
- Informatieve grafische weergaven, bijvoorbeeld de Nederlandse bodemsoorten in kleuren.
- Een visuele representatie, bijvoorbeeld de weergave van een situatie in een verhaal.
De eerste twee soorten plaatjes hebben het grootste effect. Plaatjes voor de sier kun je beter niet gebruiken in je leermateriaal. Die hebben een negatief effect op het leren, omdat ze te veel afleiden.
Zet hulp in bij het maken, via Wikiwijs
Zoek je hulp bij het maken van je digitale leermateriaal? Met Wikiwijs Maken kun je kosteloos een hele les of lessenreeks opbouwen en teksten, filmpjes, links, opdrachten of foto’s toevoegen. Op Wikiwijs kun je ook lesmateriaal van andere leraren bewerken, samenvoegen en actualiseren of je eigen lessen met andere leraren delen. In de handleiding van Wikiwijs Maken staan alle stappen om leermateriaal te maken en te delen met collega’s. Of bekijk ter inspiratie hoe andere scholen werken met leerlijnen.
Hoe zit het met auteursrecht?
Mag je zomaar digitaal leermateriaal van een collega gebruiken en aanpassen? Het auteursrecht bepaalt dat iedereen die iets maakt zelf beslist over wat anderen daar wel en niet mee mogen doen. Met een Creative Commons-licentie maak je in één keer duidelijk onder welke voorwaarden anderen jouw werk mogen gebruiken, zonder dat er telkens toestemming nodig is. Auteursrechten zijn ook aan de orde als je afbeeldingen of ander materiaal van internet haalt en in je arrangement of open leermateriaal verwerkt.
Meer weten?
- Bij Reisgids digitaal leermateriaal vind je tools voor het ontwikkelen van digitaal leermateriaal.
- In deze brochure over auteursrecht van Kennisnet, de VO-raad en de PO-Raad staat alles wat je moet weten over het zelf maken van leermateriaal.
- Op Impuls Open Leermateriaal vind je alles over het maken, delen en vinden van open leermateriaal.
- Wil je eerst met je team in gesprek over het leermiddelenbeleid? In deze publicatie van Kennisnet zie je welke stappen nodig zijn.
