Een goede spellingles begint met luisteren naar de klank
De kern van spelling is het leren omzetten van klanken in letters. Wat hoor ik, welke tekens horen bij een klank en welke regels horen daarbij? Leren spellen begint dus met luisteren naar klanken. Het is een valkuil om te snel de woorden op het bord laten zien, omdat leerlingen dan minder goed leren luisteren naar de klankstructuur van een woord. Ontdek hoe je leren spellen stap voor stap aanpakt.
Goed leren spellen is een ingewikkeld proces dat begint met bewust luisteren naar klanken. In de video vertelt Dolf Janson, adviseur lezen, taal en spelling, waarom het belangrijk is om eerst de klank aan te bieden en dan pas de letter die erbij hoort. Ook laten twee leerkrachten van OBS De Wizzert in Zeeland zien hoe zij dit met hun leerlingen in de praktijk brengen.
Eerst de klank en dan pas de letter
Als je bij de spellinginstructie direct het woord op het bord schrijft, ontwikkelen kinderen onvoldoende auditieve vaardigheden om klanken op de juiste manier om te zetten in letters. Daarom werkt een oefening waarbij leerlingen het woord uit het hoofd moeten zeggen beter dan een oefening waarbij het woord zichtbaar is. Als je het woord meteen al opschrijft, is de oplossing eigenlijk al ‘verklapt’ waardoor leerlingen de klankstructuur niet leren herkennen. Een gemiste kans, want leerlingen hebben inzicht in de klankstructuur juist nodig voor het herkennen en het goed toepassen van de spellingregels.
Spellingbewustzijn helpt om beter te spellen
Die gevoeligheid voor klanken is belangrijk voor een beter spellingbewustzijn, dat wil zeggen kunnen inschatten of je een woord wel of niet correct hebt gespeld. Uit onderzoek blijkt dat dit leidt tot betere spellingresultaten. Spellingbewustzijn is een vorm van metacognitie. Leerlingen bij wie het spellingbewustzijn goed ontwikkeld is, weten welke spellingregels zij moeilijk of makkelijk vinden. Bovendien kunnen zij een beschrijving geven van de strategie die zij gebruiken bij het schrijven van een woord. Daarnaast is het bevorderen van metacognitieve vaardigheden belangrijk omdat het ervoor zorgt dat leerlingen meer controle krijgen over hun eigen leerproces.
Vijf stappen naar spellingbewustzijn
In de video vertelt Rianne van der Loop, leerkracht van groep 1-2, hoe zij haar les opbouwt met het vijf stappenplan. Deze aanpak verbetert de luistervaardigheden en het spellingbewustzijn van leerlingen. Ze leren inschatten of ze een woord wel of niet goed hebben geschreven en denken stapsgewijs na welke spellingregels ze moeten toepassen. Ook leren ze controleren of het woord juist is geschreven. De vijf stappen zijn:
Stap 1: voordat de leerling het woord kan opschrijven, heeft de leerling het woord gehoord.
Stap 2: de leerling herkent de (klank)structuur.
Stap 3: de leerling herkent aandachtspunten, valkuilen, ezelsbruggetjes of regels die met het woord verbonden zijn.
Stap 4: de leerling probeert het woord op te schrijven.
Stap 5: de leerkracht controleert of het woord overeenkomt met het woord dat de leerling heeft gehoord.
5 tips voor een goede spellinginstructie
Andere tips om een spellingsles succesvol te laten verlopen:
- Leg één spellingregel tegelijk uit. Oefen deze net zolang in tot de leerlingen de regel echt beheersen.
- Zie spelling niet als een los vak, maar integreer het in andere vakken. Dit zorgt ervoor dat leerlingen de spellingregels ook bij andere vakken toepassen.
- Koppel motorische activiteiten (zoals schrijven) aan de spellingles. Deze dragen bij aan een beter geheugen voor de spelling van woorden.
- Laat leerling na een dictee of ander spellingwerk de opdracht zelf nakijken.
- Geef directe feedback tijdens de spellinginstructie.
Meer weten?
- Zo verbeter je spellingresultaten kunt met het IGDI-model.
- Spellingstrategieën kun je ook aanleren met coöperatieve werkvormen.
- De methodiek ‘Zo leer je kinderen lezen en spellen’ helpt leerlingen stap voor stap met lezen en spellen.
- Lees welke instructiemethode volgens onderzoek effectief is om spellingvaardigheden aan te leren in groep 4-8.
