Herken en erken hooggevoelige leerlingen
Hooggevoelige leerlingen merken veel op en raken sneller overweldigd door emoties of grote hoeveelheden informatie. Daardoor hebben ze soms moeite zich te concentreren of zijn ze sneller vermoeid. In elke klas zitten wel een paar hooggevoelige leerlingen. Leraar Bianca Colbers vertelt hoe je met deze leerlingen omgaat.
Bianca Colbers is naast leraar Frans op SG Ursula in Leudal expert hooggevoeligheid. Colbers: “Hooggevoelige mensen voelen sferen, situaties en emoties goed aan, maar weten dit niet altijd goed te plaatsen. Ze zijn daardoor sneller uit balans dan niet-hooggevoelige personen. Het is geen ziekte, maar een karaktereigenschap. Een gave als het ware, waar je wel mee moet leren omgaan. Want het kan een kracht zijn om alles op te merken, maar ook een valkuil.”
Kenmerken hooggevoelige leerlingen
Om hooggevoelige leerlingen te herkennen kun je letten op de volgende kenmerken:
- Deze leerlingen nemen gedetailleerder, subtieler en intenser waar.
- Ze zijn erg gevoelig voor prikkels van buitenaf.
- Hooggevoelige leerlingen hebben meer moeite en tijd nodig om indrukken te verwerken.
- Ze hebben een diep en rijk innerlijk leven. Ze dromen, fantaseren en overwegen veel.
- De leerlingen ervaren eigen emoties en de emoties van anderen intenser.
- Ze hebben moeite met plannen en het verkrijgen van structuur.
- Hooggevoelige leerlingen kunnen verlegen overkomen, maar zijn dat veelal niet.
- Ze zijn vaak plichtsgetrouw en perfectionistisch.
- Hooggevoelige leerlingen hebben relatief meer en sneller last van stress, spanning en fysieke klachten, zoals hoofdpijn, allergieën, maag/darmklachten en chronische vermoeidheid.
Tips om hooggevoelige leerlingen te begeleiden
Het herkennen en erkennen van hooggevoelige leerlingen is belangrijk. Maar hoe begeleid je deze leerlingen vervolgens?
1. Wees voorspelbaar
Veiligheid en structuur zijn essentieel voor hooggevoelige leerlingen. Kondig veranderingen tijdig aan. Stel geen onverwachte vragen en geef geen onverwachte toetsen.
2. Op hun eigen tempo
Hooggevoelige leerlingen hebben behoefte om zaken in hun eigen tempo te verwerken. Probeer hier rekening mee te houden en bied een goede balans tussen stimuleren en forceren.
3. Lees het gedrag
Kinderen uiten hun gevoelens vaak via gedrag. Aan het gedrag kun je dan zien hoe het met het kind gaat. Durf verder te kijken dan het lastige gedrag, dan zie je wat de werkelijke behoefte is van de leerling.
4. Een duidelijke boodschap
Zorg ervoor dat je congruent bent in je communicatie naar de leerling. Een hooggevoelige leerling raakt in de war als denken, voelen en spreken niet overeen lijken te komen.
5. Erken de hooggevoeligheid
Ga in gesprek met de leerling, zodat hij zich gezien en gehoord voelt. Erken de leerling zoals hij is. Dit helpt de leerling ook bij het ordenen van prikkels.
6. Informeer jezelf en collega’s
Door een gebrek aan kennis is er nog veel onbegrip voor hooggevoeligheid. Investeer in teamscholing of organiseer een informatieve ouderavond.
7. Gun ze een moment van rust
Hooggevoelige leerlingen proberen vaak te vermijden dat ze overprikkeld raken door zich even terug te trekken. Je kunt hier rekening mee houden door een stilteruimte te creëren of geef de leerlingen de mogelijkheid om vragen over te slaan als dat mogelijk is.
8. Verwar het niet met ander gedrag
Doordat hooggevoelige leerlingen zich sneller terugtrekken, wordt hooggevoeligheid vaak geassocieerd met verlegen of timide gedrag. Hooggevoelige kinderen kunnen echter ook heel extravert of druk zijn. Het is belangrijk dat hooggevoeligheid niet verward wordt met ADHD of vormen van autisme.
Meer weten?
- In de publicatie Voorkom overprikkeling bij hooggevoelige leerlingen vind je praktische tips die niet alleen positief zijn voor hooggevoelige leerlingen maar voor alle leerlingen in de klas.
- Hoe herken je hoogsensitiviteit? En op welke manier kun je hier als leraar op inspelen? In het artikel van de Kennisrotonde Inspelen op hoogsensitiviteit vind je hier een wetenschappelijk gefundeerd antwoord op.
