Discussiëren kun je leren
De Stichting Discussiëren kun je leren ontwikkelde een lesprogramma om leerlingen op speelse wijze discussievaardigheden aan te leren. Leerlingen leren een mening vormen en deze onder woorden te brengen. Daarnaast leren ze om naar de mening van een ander te luisteren en hier respect voor te hebben. Zo leidt een discussie niet tot ruzie en biedt het programma een manier om moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken.
Het programma van Discussiëren kun je leren (DKJL) stimuleert niet alleen de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden en de mondelinge taalvaardigheid van leerlingen. Het vergroot ook de maatschappelijke betrokkenheid door op een goede manier ingewikkelde maatschappelijke problemen te bespreken. Dat bevordert de ontwikkeling van burgerschapscompetenties en het zorgt ervoor dat kinderen socialer en toleranter worden.
Gesprekstechnieken gebruiken
DJKL speelt in op de actualiteit. Door op een goede manier met elkaar te discussiëren leren kinderen omgaan met maatschappelijke problemen als agressie, fundamentalisme en racisme. De rol van de leraar is heel belangrijk. Hij reikt de leerlingen verschillende gesprekstechnieken aan, zoals leren luisteren naar elkaar. Leerlingen oefenen met rollenspel en op een positieve manier feedback geven. Tips voor het begeleiden van een discussie zijn bijvoorbeeld:
- Spreek de betekenis van de woorden stelling, feit, mening en argument goed door met de leerlingen.
- Oefen regelmatig het bepalen van de hoofdgedachte van een tekst.
- Leer leerlingen om voorbeelden te geven bij hun argumenten.
- Geef leerlingen voldoende denktijd om hun mening te formuleren, start hierna pas met de werkelijke discussie.
- Oefen het reageren op stellingen met behulp van de werkvorm Sta op. De leerlingen moeten gaan staan als een stelling op hen van toepassing is.
- Bereid subvragen voor die je kunt stellen wanneer een discussie stilvalt.
- Besteed veel aandacht aan procesgerichte feedback. ‘Ik zie… Mag ik je een tip geven?’. Eventueel kun je tijdens de discussie een time-out inlassen voor het geven van tips en tops.
- Bespreek op het einde van de les van wie de mening gaandeweg de discussie veranderd is. Je kunt hiervoor ook een overloopdebat als werkvorm gebruiken. Na het voorlezen van de stelling, vraag je de voorstanders van de stelling om aan de ene kant te zitten en de tegenstanders aan de andere kant. Tijdens het debat mogen de leerlingen van mening veranderen en naar de andere kant lopen.
- Zorg ervoor dat iedereen het woord krijgt. Dit kan bijvoorbeeld door met een voorzitter en tijdbewaker te werken.
DJKL heeft een vaste structuur
Een les van DJKL heeft een vaste structuur en kent de volgende fasen:
Opzetfase
In de opzetfase wordt het thema gepresenteerd. Bestaande kennis wordt geactiveerd. Leerlingen leren nieuwe woorden, die hen in een latere fase van de les kunnen helpen om nuances aan te brengen in de discussie.
Beeldvormingsfase
In de beeldvormingsfase wordt nieuwe feitenkennis aangedragen die aansluit bij bestaande kennis over het betreffende onderwerp. Dit is een belangrijke fase omdat leerlingen eerst kennis nodig hebben waarover ze een mening vormen.
Meningsvormende fase
In de meningsvormende fase worden de leerlingen gestimuleerd om voorzichtig een mening te vormen en deze uit te wisselen.
Verdiepingsfase
In deze fase discussiëren de leerlingen met elkaar en leren zij onder andere om de ‘ik-boodschap’ te gebruiken en voorbeelden te geven bij hun argumenten.
Evaluatiefase
In de evaluatiefase leren de leerlingen zichzelf en elkaar feedback te geven, bijvoorbeeld door het geven van tips en tops.
Lees meer over de structuur van de methode in de proefles over zakgeld
Spelregels voor een goede discussie
De methode DKJL leert leerlingen enkele spelregels waarmee een discussie op een constructieve manier verloopt. Voorbeelden van spelregels zijn:
- Laat elkaar uitpraten
- Gebruik de ik-boodschap. Zeg: ‘Ik vind….’
- Geef voorbeelden bij je argumenten. Zeg: Ik vind…….omdat….’
- Wees eerlijk
- Probeer ieders mening te begrijpen
- Voorkom vriendjesproblematiek
- Let op je lichaamstaal en stemgebruik
Je kunt elke les een spelregel centraal stellen, en deze op het einde van de les evalueren. Op deze manier leer je de spelregels diepgaand en duurzaam aan.
Meer weten?
- DJKL is een bewezen effectieve methode. Lees meer over het onderzoek naar de effecten van DKJL.
- Lees op de website van het Jeugdjournaal tips om te debatteren in de klas.
- Op de website van Debat in de klas vind je goede oefenvormen voor argumenteren, reageren en presenteren.
- Op basisschool de Bonckert in Boxmeer wordt gedebatteerd volgens een vast stappenplan. Lees hierover in het Leraar24-artikel Debatteren op de basisschool.
