Hoe ga je om met epilepsie in de klas?
Epilepsie is een aandoening die zich uit in aanvallen doordat de hersenactiviteit tijdelijk verstoord is. Het kan een grote impact hebben op het leerproces en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Sem en Irene hebben beiden epilepsie en vertellen in deze video over de invloed van epilepsie op hun schoolse leven.
Epilepsie wordt ook wel ‘vallende ziekte’ genoemd. Er zijn verschillende vormen van epilepsie. De meest bekende, maar niet meest voorkomende, epileptische aanval is de tonisch-clonische aanval, ook wel bekend als ‘grote’ aanval. Bij deze aanval is de patiënt eventjes bewusteloos en maakt het lichaam schokkende bewegingen. Een veelvoorkomende aanval bij kinderen in de basisschoolleeftijd is de absence. Tijdens een absence staart het kind kort, 3 tot 20 seconden, voor zich uit. Ook zijn er aanvallen waarbij iemand kleine schokjes ervaart en soms is alleen het bewustzijn verlaagd.
Er is veel onwetendheid over de verschillende vormen van epilepsie wat kan leiden tot onbegrip. Absences worden bijvoorbeeld vaak niet opgemerkt door de omgeving en verward met dromerig of ongeïnteresseerd gedrag. Het is daarom van belang dat leraren goed geïnformeerd zijn als ze een leerling met epilepsie in de klas hebben.
Op de website van het Epilepsiefonds vind je informatie en video’s over de verschillende vormen van epilepsie. Ze geven een beeld van hoe een aanval eruit kan zien en hoe je tijdens en na zo’n aanval moet handelen.
Epilepsie heeft impact op het functioneren op school
Het is belangrijk om te weten welke gevolgen epilepsie kan hebben op het leerproces en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling. Doordat de leerling bij een epileptische aanval steeds stukjes informatie mist, kan hij zich anders gaan gedragen of ontstaan leerproblemen. Verder kan de medicatie van invloed zijn. Veel voorkomende gevolgen zijn:
- sociaal-emotionele problemen, zoals stemmingswisselingen, onzekerheid of opstandig gedrag
- angst voor aanvallen
- langzame informatieverwerking en traag werktempo
- wisselende concentratie
- beperkte zelfredzaamheid doordat sommige kinderen niet zonder toezicht mogen zwemmen, gymmen of fietsen
- geheugenproblemen, moeite met reproduceren van eerder beheerste lesstof
- vermoeidheid en schoolverzuim door aanvallen
- lichamelijke klachten na een aanval, zoals hoofdpijn, verwardheid en spierpijn. Ook de impact van een nachtelijke aanval kan overdag te merken zijn
Tips voor het omgaan met epilepsie
Kinderen krijgen soms te maken met vooroordelen over epilepsie. Het is daarom belangrijk om openheid te geven en duidelijk te informeren over epilepsie. Hieronder lees je enkele tips:
- De leerling kan een spreekbeurt houden over epilepsie, zodat andere kinderen beter begrijpen wat het inhoudt en hoe ze ermee om kunnen gaan. Als een leerling dit lastig vindt, kan de leraar namens de leerling iets vertellen. Schooltv biedt video’s over epilepsie met begrijpelijke informatie voor kinderen en jongeren.
- Het maken van een Ik-boek is een speelse werkvorm voor leerlingen die het lastig vinden om te praten over epilepsie. Samen met een volwassene beschrijft het kind eerst zichzelf in het Ik-boek. Daarna komt de epilepsie en de beleving ervan aan bod. Hierdoor durven kinderen gaandeweg steeds meer te vertellen over zichzelf.
- Het is als leraar essentieel dat je begrip hebt voor de situatie en rekening houdt met de epilepsie, zodat het kind zich prettig voelt op school. Luister naar het kind en probeer de hulpvraag boven water te krijgen, bijvoorbeeld met een foto-interview.
- Soms is het nodig om de leerstof en/of instructie aan te passen. Denk aan het verminderen van het aantal opdrachten, het verzetten van een toets na een (nachtelijke) aanval, langere rusttijd of extra tijd voor opdrachten en toetsen. Bedenk wel dat een kind, ondanks de aanpassingen, vaak zo normaal mogelijk wil worden behandeld. Het is belangrijk dat een leraar hier een goede balans in weet te vinden.
- De beroepskeuze voor leerlingen met epilepsie is soms lastig. Sommige beroepen kunnen te risicovol zijn. Bespreek op een open en realistische manier deze risico’s met de leerling en maak samen een goede afweging.
Wil je meer tips?
Het Landelijk Werkverband Onderwijs en Epilepsie (LWOE) geeft leraren en leerlingen advies en begeleiding zodat de leerling optimaal kan functioneren in de klas. In deze animatievideo zie je wat het LWOE is en hoe je ze kunt inschakelen.
Praktische informatie over epilepsie bij basisschoolleerlingen
Het Epilepsiefonds ontwikkelde een lespakket om epilepsie onder de aandacht te brengen. Het lespakket is bedoeld voor leraren en leerlingen in het basisonderwijs en geeft informatie en tips.
Informatie voor de leraar
- Bekijk de documentaire waarbij kinderen met epilepsie worden gevolgd. Wat betekent deze aandoening voor het kind en de omgeving? Ook een kinderneuroloog komt aan het woord.
- Bekijk de vier informatieve video’s die antwoord geven op de vragen: Wat is epilepsie? Hoe herken je een absence? Wat doe je bij leerproblemen? En wat zijn aandachtspunten op school?
- Lees de informatie voor leraren: Wat is epilepsie? Wat is een absence? En wat moet je doen bij aanvallen?
Informatie voor de leerling
- Bekijk de animatievideo waarin dokter Jesse vertelt over zijn epilepsie met absences in zijn kindertijd.
- Het Klokhuis heeft een aflevering waarin wordt uitgelegd wat er in je hersenen gebeurt bij een epilepsie-aanval.
- De website van het Epilepsiefonds biedt leerlingen handvatten om een spreekbeurt over epilepsie te maken.
Meer weten over epilepsie?
- Het is belangrijk dat de school samen met ouders een protocol opstelt waarin beschreven staat hoe je moet handelen bij een aanval. Lees meer over het belang van een protocol
- Informatie over de ontwikkeling van het werkgeheugen bij jonge leerlingen met epilepsie.
