Breng je boodschap overtuigender over met de juiste lichaamstaal

Je staat er niet altijd bij stil, maar meer dan de helft van onze communicatie is non-verbaal. Je houding, gezichtsuitdrukking en stemgebruik spelen een grotere rol bij het overbrengen van informatie dan je woorden. Bovendien kan je eigen lichaamstaal een grote invloed hebben op de reactie van leerlingen. Lees hoe je het effectief inzet in de klas.

Non-verbale communicatie is heel sterk afhankelijk van de situatie en van de verhouding tussen de leraar en leerling. De ene leerling kan het heel prettig vinden om van dichtbij iets uitgelegd te krijgen door een leraar, terwijl de andere leerling liever meer afstand bewaart. Het is dan ook belangrijk om je je eigen lichaamstaal af te stemmen op die van je leerlingen. 

Wees je bewust van je eigen lichaamstaal

De lichaamstaal van de leraar is ook bepalend voor de reactie van de leerlingen. Als je constant heen en weer ijsbeert voor de klas kan dat onrust veroorzaken bij je leerlingen. Een leraar die als een kaars voor de klas staat, komt afstandelijk en stijf over. Het is goed om als leraar je eigen lichaamstaal eens onder de loep te nemen. De volgende vragen kunnen je daarbij helpen:

• Waar in het lokaal bevind je je?
• Sta je stil of loop je heen en weer?
• Wat doe je met je handen?
• Hoe kijk je?
• Hoe groot is de fysieke afstand tot je leerlingen?
• Sta je rechtop, schouders naar achteren?

Je lichaamstaal effectief inzetten

Daarnaast heeft je eigen gemoedstoestand invloed op je lichaamstaal en kan deze worden afgelezen door je leerlingen. Dat hoeft niet erg te zijn, maar het kan invloed hebben op de boodschap die je wilt overbrengen. Let met betrekking tot je lichaamstaal op het volgende:

• Neem een rustige houding aan. Beide voeten op de grond en iets uit elkaar geplaatst geeft je een stabiele houding en rustige uitstraling. Loop ook af en toe heen en weer voor de afwisseling.
• Gebruik je handen functioneel. Maak bijvoorbeeld ondersteunende handgebaren om je boodschap kracht bij te zetten. Je armen over elkaar geeft een gesloten indruk.
• Richt je naar de leerlingen. Een open houding nodigt uit tot contact. Met je rug naar de klas raak je snel het overzicht en de aandacht kwijt.
• Maak oogcontact met de klas. Door oogcontact te maken geef je de leerling het gevoel ‘gezien’ te worden en het kan helpen de leerling zijn aandacht weer op jou als leraar te richten. Het vermijden van oogcontact geeft vaak een onzekere indruk.
• Gebruik je mimiek. Met je gezichtsuitdrukking kun je veel verschillende boodschappen overbrengen. Een warme glimlach of een opgetrokken wenkbrauw zeggen soms meer dan duizend woorden.

Leerlingen en hun lichaamstaal

Wat voor leraren geldt, geldt ook voor leerlingen. Ook zij worden beter gehoord als ze de juiste lichaamstaal aannemen. Dat kun je kinderen al leren vanaf jonge leeftijd. In onderstaande video leert Donatello Piras aan leerlingen van groep 8 om hun lichaamstaal op de juiste manier in te zetten met als doel overtuigender te leren presenteren:

Lichaamstaal en kinderen met ASS of NLD

Kinderen met ASS of de leerstoornis NLD (Nonverbal Learning Disabilities) hebben specifieke moeite met het verwerken van non-verbale signalen. Dat betekent dat je als leraar goede keuzes moet maken in de manier van communiceren. Deze leerlingen vatten woorden immers vaak letterlijk op en kunnen lichaamstaal soms niet goed interpreteren. Niet te veel (visuele) prikkels, structuur en rust bieden zijn ook belangrijk in de communicatie met deze leerlingen. 

Online onderwijs en lichaamstaal

Bij onderwijs op afstand heb je contact met leerlingen, in een groep of individueel, via de computer. Dat brengt een andere dynamiek met zich mee. Onderwijsadviseur Wilfred Rubens signaleert in zijn blog Live online communiceren dat het moeilijker is om lichaamstaal te interpreteren via het beeldscherm. Dat maakt het contact intensief en vermoeiend. Wat in een face-to-face contact normaal is, zoals een moment van stilte, kan online ongemakkelijk zijn. Daarom kun je het contact beter beperkt houden en de camera ook af en toe beter uitzetten. 

Verder lezen

De inzet van de juiste lichaamstaal kan je helpen om orde te houden in de klas. Lees bijvoorbeeld een van onderstaande artikelen:

• In Vier technieken om orde te houden in de klas leer je hoe je orde houdt aan de hand van de technieken van leraar en trainer Orde houden René Kneyber. 
• Hoe lichaamstaal een rol speelt bij orde houden lees je in Hoe houd je vriendelijk orde.