Hoe maak je een les op afstand dynamisch?
De grote uitdaging van het verzorgen van een les op afstand is het creëren van dezelfde dynamiek als in de reguliere les. 7 leraren vertellen hoe zij dat aanpakken.
Andrew Niemeijer, leraar Engels op OSG West Friesland in Hoorn, was een beetje uitgekeken op al die online lessen tijdens hij gaf tijdens de coronaperiode, zo vertelt hij in zijn vlog. Daarom maakte hij van een bestaande opdracht in het kader van burgerschap en de Tweede Wereldoorlog, een creatieve en actieve opdracht.
Leerlingen moesten een oorlogsverhaal schrijven alsof ze een getuige waren. Ze moesten er ook een vlog van maken. Naast schrijfvaardigheid en het gebruik van de Engelse taal, werd met deze vakoverstijgende opdracht ook vaardigheden als creativiteit en presenteren aangesproken.
Eén van zijn leerlingen, Iris Agterberg, schreef een prachtige blog en leverde ook een vlog in. Niemeijer: “Taal is een middel, het startpunt van een reis. In dit geval heeft Iris op een creatieve manier, met materialen die ze in en om haar huis vond, een collectieve herinnering aan de Tweede Wereldoorlog verwerkt. Met deze opdracht krijgt iedere leerling ruimte om zijn eigen pad van Bildung te bewandelen.”
Plickers prikkelt leerlingen om mee te doen
Eric Redegeld, leraar informatica op het Fons Vitae Lyceum Amsterdam, experimenteert graag met nieuwe media in het onderwijs. Om leerlingen thuis en online tegelijkertijd actief bij de les te houden gebruikt hij sinds kort Plickers, waar hij ook een Nederlandstalige handleiding bij maakte.
Met deze online tool kun je de namen van leerlingen aan papieren kaarten koppelen. Als je hen dan een multiple choice-vraag stelt, houden zij de kaart van hun keuze omhoog (a t/m d), in de klas of online voor de camera van hun laptop. Als leraar scan je de kaarten met je telefoon en zie je in één keer de scores van alle leerlingen.
Redegeld: “Ik vind dit goed werken want je kunt gelijk op de antwoorden inhaken. Het is juist fijn dat leerlingen een kaart moeten laten zien, dat is een kleine, actieve handeling. Ik doe zoiets graag aan het einde van de les, dat prikkelt ze om mee te doen. Ze vinden het leuk! Voordeel is ook dat het in de klas wel eens gebeurt dat de batterij van hun telefoon leeg is en dan kan een leerling niet meedoen. Daar heb je met deze (gratis) tool geen last van.”
Interactief samenwerken in break-out rooms
Op de opleiding Ecologische Pedagogiek van Hogeschool Utrecht werken leraren met zogenaamde break-out rooms om interactief les te kunnen geven. In een break-out room kunnen kleine groepjes studenten met elkaar samenwerken. Als leraar ga je bij elke break-out room langs om feedback te geven of vragen te beantwoorden, legt Anke Hamers uit.
Zo werkt het in de praktijk: voor een opdracht binnen het leerdomein Pedagogische Relatie moeten studenten op hun praktijkplek een jongere observeren. Via een online kennisclip die zij thuis bekijken, krijgen studenten uitleg over observeren en waar je op moet letten. Vervolgens is er een online bijeenkomst met een vakdocent die de belangrijkste punten uit de kennisclip samenvat.
Hierna gaan de studenten naar hun eigen break-out room en organiseren ze zelf het gesprek, door een voorzitter en een woordvoerder te benoemen. Ze bespreken de observaties, waarbij de leraar meekijkt en vragen beantwoordt of feedback geeft. Daarna komen alle groepjes weer terug in de plenaire sessie. De woordvoerder van elke break-out room deelt de bevindingen met de rest van de klas waarop andere groepjes via de chat kunnen reageren.
Online of IRL kennismaken en brainstormen
Shauna Plompen verzorgt lessen omgangskunde en is projectleider hybride leren op ROC Flevoland. Zij zette zeven activerende werkvormen op een rij die je zowel in de klas als online kunt doen. Bijvoorbeeld kennismakingsspelletjes of een brainstorm. Bekijk de 7 werkvormen voor in je (online) les.
Leraar vlogt leestips
Jörgen Apperloo, leraar Nederlands op het Fioretti College in Lisse, maakt al een paar jaar vlogs over boeken om leerlingen te helpen een goed boek te kiezen. In zijn vlogboeks bespreekt hij elke keer drie boeken; op zijn website is informatie te vinden en daar staan ook literatuurlessen. Leerlingen vinden het leuk dat hij vlogt, ze spreken hem er vaak over aan als ze met zijn tips een boek hebben gelezen.
Powerpointvideo houdt ze bij de les
Kees Hooyman, natuurkundeleraar op het St. Bonifatius College in Utrecht, maakte de lessenserie Weer en klimaat voor 4 havo. Hij merkte dat video’s waarin de leraar voor de camera lesstof uitlegt niet goed aansloegen.
Daarom maakte hij een serie powerpoints, met dezelfde afbeeldingen als in het lesboek en met audio. Hij wijst met een rood powerpoint-stipje bijvoorbeeld een weerkaart aan en legt uit wat het betekent. Van deze powerpoints met voice-over maakt hij vervolgens een videobestand, dat de leerlingen thuis of op school kunnen bekijken. Na afloop kunnen ze een quiz doen met open of gesloten vragen en daar kan de leraar dan weer op inspelen.
“Dat werkt heel goed”, vertelt Hooyman, “leerlingen leren liever met de powerpointvideo’s dan vanuit het boek. Vooral de plaatjes helpen hen bij het onthouden van de lesstof. Bijkomend voordeel is dat leerlingen de lesstof gemakkelijk kunnen herhalen voor een toets; dan bekijken ze gewoon alle powerpointvideo’s nog een keer.”
Gamification in een online les
Gamification wordt in offline onderwijs al vaak toegepast om leerlingen beter te laten leren. Martijn Koops laat in zijn video’s op YouTube zien hoe je het ook online kunt toepassen.
Meer weten?
- Waarom een goed begrip van de techniek een belangrijke voorwaarde is voor succesvolle online lessen.
- In het artikel Afstandsonderwijs van techniek naar didactiek vind je vlogs van Jasper Rijpma en Maarten Ombre, beiden leraar geschiedenis.
