Kijk naar de leergroei van leerlingen en verbeter je onderwijs

Het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs publiceert de komende jaren factsheets waarin de leergroei van leerlingen in groep 3 tot en met 8 als gevolg van de coronacrisis wordt weergeven. Onderzoeker Sanne van Wetten van de Universiteit Maastricht legt uit waarom het zo belangrijk is om een analyse te maken van de leergroei van je leerlingen. 

Twee keer per jaar maakt het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs (NCO) rapportages over de landelijke leergroei van leerlingen in groep 3 tot en met 8. In de gepubliceerde factsheets (gebaseerd op de gegevens van ruim 1600 deelnemende scholen) wordt de leergroei tussen de M-toetsen in verschillende schooljaren geanalyseerd. De laatste bevindingen zijn:

• Tijdens de COVID-19-periode is er een grote oplopende vertraging te zien in de leergroei voor spelling en rekenen-wiskunde.
• De vertraging in leergroei bij begrijpend lezen is vanaf midden schooljaar 2021/2022 ingehaald. Terwijl er bij spelling en rekenen-wiskunde een oplopende vertraging te zien is sinds de start van de crisis.
• Bij groep 8-leerlingen is de grootste vertraging te zien. 
• Verschillen tussen leerlingen naar opleidingsniveau van de ouders zijn over het algemeen kleiner geworden. De grootste vertraging in leergroei is te zien bij leerlingen met hoogopgeleide ouders, terwijl dit in eerdere factsheets bij leerlingen van laagopgeleide ouders was.

De gemiddelde school bestaat niet 

Twee keer per jaar krijgen basisscholen die meedoen aan het zogenoemde NCO-LVS-project, een leergroeirapportage. Daarin zien ze, naast hun gemiddelde scores ten opzichte van het landelijk gemiddelde, een referentiewaarde waarbij wordt gekeken naar bepaalde kenmerken van de school. Denk daarbij aan de sociaal-maatschappelijke achtergrond van de leerlingen en de grootte van de school. Op basis van die kenmerken wordt een prognose gesteld voor een verwachte leergroei. Volgens onderzoeker Sanna van Wetten van de Universiteit Maastricht zegt dit veel meer dan wanneer je de score van jouw school alleen naast het landelijk gemiddelde legt. “De gemiddelde school bestaat natuurlijk helemaal niet. Het maakt nogal wat uit of jouw school in Limburg staat of in de Amsterdamse Bijlmer, en die twee kun je eigenlijk niet met elkaar vergelijken.” 

Ontwikkel je in het lezen van rapportages

Van Wetten heeft veel contact met scholen: “Mijn ervaring is dat sommige leraren heel goed weten hoe ze de persoonlijke rapportages van het NCO moeten lezen, maar voor anderen is het lastiger. Daarom organiseren we regelmatig webinars waarin we bepaalde zaken toelichten. Cijfers kunnen mensen afschrikken, maar je kunt je ontwikkelen in het lezen van dit soort rapportages. De leveranciers van leerlingvolgsystemen bieden hulpsystemen aan, en anders kan de intern begeleider in jouw team je vast verder helpen. Vraag om hulp, want het is belangrijk om te weten wat de leergroei is van de groep en van individuele gevallen. De rapportages zijn een middel om je onderwijs nog beter af te stemmen op de behoeften van de leerlingen van je school, en het geeft je inzichten in datgene waarin je je nog kunt verbeteren.”

Zelf aan de slag? 

Bij de factsheets van het NCO zit een handreiking waarin staat hoe je de resultaten uit de rapportage als school kunt gebruiken in de praktijk. Zo raadt het NCO scholen die geen leergroeirapport ontvangen aan om zelf een analyse te maken van de gegevens van de M-toetsen die dit schooljaar zijn afgenomen. Houd daarbij rekening met het feit dat de M-toets gemiddeld zo’n zes lesweken later is afgenomen dan in voorgaande schooljaren. Hierdoor hebben de leerlingen extra leergroei doorgemaakt, puur vanwege de extra leertijd. Het is belangrijk om een correctieberekening te maken (kijk in de handreiking van het NCO hoe dat werkt).  

Stap 1

De eerste stap om zelf een analyse te maken van de leergroei in jouw school, is het vergelijken van de resultaten van de groepen met de landelijke cijfers (zie de cijfers uit Factsheet 5). Komen ze overeen met de verwachtingen? Is de leergroei hoger of juist lager? Is daar een mogelijke verklaring voor? De landelijke resultaten laten zien dat sommige scholen meer risico lopen op een vertraging in de leergroei. Hoe is dat op jouw school? Zijn er relatief veel leerlingen uit lagere sociaaleconomische milieus, staat de school in een stedelijke omgeving of geef je les op een kleine school? 

Stap 2

De volgende stap is het vergelijken van de resultaten met de cijfers voor het landelijk gemiddelde in dezelfde categorie als waartoe jouw school behoort (zie Factsheet 7). Bepaal daarna of de school waar je lesgeeft veel risicoleerlingen heeft (zie Factsheet 6). Wees extra alert op mogelijke vertraging in de leergroei bij leerlingen uit lagere sociaaleconomische milieus, leerlingen uit eenoudergezinnen of leerlingen uit grote gezinnen.

Meer weten?

• Wat je als leraar kunt doen om gelijke kansen te creëren.
• In de factsheets leergroei van het Nationaal Cohortenonderzoek Onderwijs lees je welke effecten thuisonderwijs tijdens de coronacrisis op leerlingen heeft gehad.