Ismail Aghzanay: ‘Kansenongelijkheid begint bij waar je wieg staat’

Als kind kreeg hij het label ‘onhandelbaar’ opgeplakt en werd hij naar het speciaal onderwijs gestuurd. Nu is hij Leraar van het Jaar 2021 voor het voortgezet onderwijs. Wie is Ismail Aghzanay (29) en wat zijn zijn drijfveren? “Alles wat ik vroeger gemist heb, stop ik in mijn manier van lesgeven.”

Naast docent Engels ben je trainer, coach, gastspreker en nu dus Leraar van het Jaar 2021. Waar haal je je tijd vandaan?

“Goed managen en niet alles aannemen. Daarom maak ik van negen tot vijf optimaal gebruik van mijn uren en probeer ik mijn avonden vrij te houden voor mijn vrouw en familie. Natuurlijk heb ik momenten waarop ik denk: het is te veel. Maar dat komt eerder omdat er naast lesgeven zo veel randzaken zijn. En dat we zo veel met processen en protocollen bezig zijn dat we steeds verder afstaan van de basis: lesgeven.”

Op de basisschool werd je naar het speciaal onderwijs gestuurd met het label ‘onhandelbaar’. Wat deed dat met je?

“Ik zat vol boosheid, onbegrip en woede. Daar bleef ik lang in hangen. Ik was te jong om te zien dat die woede je niet verder brengt. Op het mbo veranderde mijn instelling. Toen begon ik te beseffen wat ik te bieden had. Ik kom uit een gezin met zeven kinderen. Ik kreeg veel liefde van mijn ouders. En ook al hadden we een lage sociaaleconomische positie, ik beschouwde wat wij hadden als een zegening. In de buurt waar ik vandaan kom, heb je echter verschillende leefwerelden die naast elkaar bestaan en waarbinnen je je anders gedraagt: een thuiscultuur, een straatcultuur en een schoolcultuur. Bij mij ging het mis bij die laatste. Op het mbo zagen ze wie ik nog meer was en wat ik kan. Dat heeft mijn mindset veranderd.”

Hoe kijk je, zeker met jouw voorgeschiedenis, aan tegen vroege selectie?

“Ik vind dat we veel te vroeg selecteren. We zijn in Nederland vooral bezig met presteren, terwijl we kinderen te weinig tijd geven om zich te ontwikkelen. Ik baal ervan dat kinderen al op jonge leeftijd in een hokje worden gestopt. Nog los van de discussie over vroeg selecteren, vind ik dat we alle kinderen de middelen moeten bieden die ze nodig hebben om te kunnen groeien en floreren. Kansenongelijkheid begint op dit moment bij waar je wieg staat, terwijl dat niet zo zou moeten zijn. Het zou niet moeten uitmaken hoe dik de portemonnee van je ouders is, in welke wijk je opgroeit en of je ouders schaduwonderwijs kunnen betalen.”

Na het vmbo en het doorlopen van verschillende mbo-niveaus, ben je uiteindelijk docent Engels geworden. Was dat een logische keuze?

“Totaal niet. Ik haatte leraren. Ik had helemaal niks met onderwijs en zag leraren als mensen die je willen dwarsbomen. Op het mbo deed ik een vooropleiding jongerenwerk omdat ik het fantastisch vond om met kinderen te werken. Ik weet nog dat een docent tegen me zei: ‘Je bent zo goed met kinderen en in Engels, misschien moet je docent worden.’ Waarop ik reageerde: ‘Doei, echt niet!’ Maar later sprak ik een paar oud-klasgenoten die de lerarenopleiding hadden gedaan. En aan het eind van het mbo had ik helemaal geen hekel meer aan leraren, dus toen heb ik me toch ingeschreven voor de lerarenopleiding.”

Wat kenmerkt jouw manier van lesgeven?

“Alles wat ik vroeger gemist heb, stop ik in mijn manier van lesgeven. Dat begint bij structuur, want dat hebben leerlingen nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Ik heb daarom duidelijke regels en ben consequent. Zo vind ik het belangrijk dat leerlingen altijd hun boek, schrift en minimaal drie pennen bij zich hebben, omdat er anders onrust ontstaat. Ik controleer dit aan het begin van de les en als er iets ontbreekt, moet een leerling twee uur nablijven. Ik leg ook aan de leerlingen uit waarom ik daar zo streng in ben. Ik hoef niet leuk gevonden te worden, maar ik heb het geluk dat een groot deel van de school weg van me is. Misschien komt dat ook omdat ik eerlijk ben, het achterste van mijn tong laat zien, door het vuur ga voor mijn leerlingen en iedereen rechtvaardig behandel.”  

Wat wil je het komende jaar bereiken als Leraar van het Jaar 2021?

“Ik wil graag in gesprek met minister Dennis Wiersma over het lerarentekort, kansengelijkheid, inclusie en het imago van vmbo en mbo. Maar ik wil me ook inzetten voor sociale veiligheid. Ik merk dat docenten het soms lastig vinden om bepaalde onderwerpen aan te snijden. Denk aan het verschil in religie, achtergrond of opvattingen. Door met elkaar te praten kun je van elkaar leren, ook al ben of denk je anders. Ik geloof dat een betere maatschappij daarmee begint.”  

Meer weten? 

• Ontdek wat je als leraar kunt doen om leerlingen gelijke kansen te bieden. 
• Er is steeds meer lesmateriaal waarmee je in de les aandacht kunt besteden aan discriminatie en racisme.
• Dit zegt onderzoek over een latere selectie en schoolkeuze. 
• Op het Odyzee College, een vso-school, volgen steeds meer leerlingen in de bovenbouw praktijkvakken op een regulier vmbo. Dankzij deze speciale leerroute kunnen de leerlingen een volledig vmbo-diploma halen en makkelijker doorstromen naar het mbo.
• Genomineerde Leraar van het Jaar 2021 Valérie Ungerer (ook voortgezet onderwijs) is oprecht nieuwsgierig naar haar leerlingen. 
• Met hulp van Stichting Proefwerk kunnen scholen hun leerlingen betaalbare bijles aanbieden.