Betere taalresultaten op het mbo? Zo doe je dat

Een goede beheersing van de Nederlandse taal is essentieel voor studiesucces, ook in het mbo. Met name vakdocenten kunnen studenten uitdagen om betere taalprestaties te leveren. Hoe ze dat doen? Door taalbewust les te geven in betekenisvolle en ‘echte’ contexten, passend bij de opleiding en loopbaan van de studenten. 

De sleutel voor betere taalresultaten in het mbo ligt bij de samenwerking tussen taal- en vakdocenten. Als docenten samenwerken en met elkaar betekenisvolle en taalrijke (beroeps)opdrachten formuleren, zal dit de taalvaardigheid van studenten verbeteren, zo blijkt uit onderzoek. Ilse Hoffman, docent en onderwijsontwikkelaar Dienstverlening Helpende Zorg & Welzijn op ROC Midden Nederland, geeft les aan anderstalige studenten (niveau 2) en haar team zet sterk in op taalontwikkelend werken. “Twintig jaar geleden gaf ik al les aan nieuwkomers en daar ontdekte ik dat je taal en de beroepscontext het beste met elkaar kunt verweven. Dat is effectief en zorgt voor een vliegwieleffect. Ik merk ook dat er veel belangstelling vanuit de studenten is voor deze manier van leren. We zijn met een klein groepje begonnen en hebben nu twaalf klassen die op deze manier bezig zijn met taal en het leren van een beroep.” 

Alle docenten met taal bezig

De belangrijkste voorwaarde voor taalbewust lesgeven is dat alle docenten met taal bezig zijn. Hoffman legt uit dat haar school met woordenlijsten werkt die zijn opgesteld in samenspraak met vakdocenten en docenten Nederlands. “Bij vakken als persoonlijke verzorging, activiteitenbegeleiding, burgerschap of rekenen halen we woorden op en daarmee gaan we aan de slag in de taallessen. We reiken studenten verschillende manieren van woordenschatverwerking aan: woordspelletjes, oefenen met StudyGo (voorheen WRTS), een woordenschrift of woordkaartjes. Studenten leren de inhoud van de vakwoorden in de vakles en oefenen hun woordenschat ook in de lessen Nederlands.” 

Taalkwartiertje in het team

Daarnaast houdt het team van Hoffman elke twee of drie weken een taalkwartier. Een van de docenten Nederlands vertelt dan wat er mogelijk is met taal in vaklessen. Hoffman benadrukt dat dit inspirerend is voor het team. “Het houdt de boel levend, en het is ook een goede manier om nieuwe collega’s deze manier van taalbewust lesgeven bij te brengen.”  

Niet alleen het hoogste niveau

De mbo-studenten op niveau 2 behalen goede taalresultaten, maar op niveau 3 en 4 ziet Hoffman best veel uitval op het gebied van taal. Ze denkt dat het taalniveau 3F wellicht niet altijd bereikbaar is. “Het gemiddelde taalniveau van de Nederlander is 2F en oefenen kan helpen om het niveau te verhogen, maar voor sommige mensen is 3F niet haalbaar. Daar kun je beter reëel over zijn. Studenten realiseren zich bovendien niet altijd dat een niveau 4-beroep iets anders is dan een beroep op niveau 2 of 3. Je zit bij niveau 4 bijvoorbeeld vaker achter een computer. Als jij graag met mensen wil werken, past dat misschien helemaal niet bij je. Inmiddels geven we op onze niveau 3- en 4-opleidingen ook taalbewust les. Hopelijk zullen de resultaten daardoor verbeteren.” 

Meer weten?

• Op de Canon beroepsonderwijs staan praktische tips om studenten aan het lezen te krijgen en hun leesplezier te vergroten. 
• Bolle en Meelis (2014) geven vijf bondige vuistregels voor taalbewust lesgeven: werk doelgericht, zorg voor leerzaam taalaanbod, werk aan woordenschat, stimuleer toepassing en interactie en geef feedback.
• MBO Taalacademie is een expertnetwerk dat zich bezighoudt met taalontwikkeling en taaldidactiek Nederlands.