Zo werkt de oude middelbare school van minister Wiersma aan kansengelijkheid

Een rijke schooldag voor alle leerlingen, dat is het doel van het programma School & Omgeving. De vroegere middelbare school van minister Wiersma geeft daar onder andere invulling aan met de Einstein Class, waar leerlingen in het autistisch spectrum extra begeleiding krijgen. “Even legoën in de pauze kan een groot verschil maken.”

Leren doe je op school, maar ook daarbuiten ontwikkelen leerlingen zich: teamsport leert je samenwerken, talenten ontdek je spelenderwijs. Daarom trekt het kabinet geld uit voor verrijking van de schoolomgeving met het programma School & Omgeving. Minister Dennis Wiersma wil zorgen dat leerlingen – naast hun reguliere lessen – op en rond de school extra activiteiten en ondersteuning aangeboden krijgen. De organisatie ligt niet alleen bij de scholen, maar wordt gerealiseerd samen met lokale partijen, zoals gemeenten en sportclubs. De invulling verschilt per regio en per doelgroep. 

Hoofd leegmaken

Zo heeft het CSG Anna Maria van Schurman in Franeker sinds zes jaar de Einstein Class. Taede Haarsma, vakdocent geschiedenis en maatschappijleer en zorgcoördinator, richtte de klas op. “Het doel van de Einstein Class is om meer- en hoogbegaafde jongeren met autisme langer in het regulier onderwijs te houden. Veel van deze jongeren kwamen thuis te zitten, we zochten naar een manier om dat te voorkomen. Dat kon door het onderwijs meer passend te maken.” De Einstein Class begon onder de naam Project 3.2.3, naar het lokaal waar tien leerlingen twee uur per week samenkwamen. “Tijdens die twee uur hadden we gesprekken, werden ze gezien, was er tijd om te leren leren en konden ze even hun hoofd leegmaken. We merkten al snel dat dat voor deze doelgroep een groot verschil maakte.”

Huiswerk op school

Haarsma zag tijdens deze uren dat je met kleine aanpassingen grote resultaten kunt behalen. “Autistische jongeren zien school en thuis als twee aparte werelden. Huiswerk hoort voor hen bij school, dus thuis huiswerk maken doen ze niet. Dat leidde tot veel conflicten en soms moesten ze afstromen. Door ze tijd en ruimte te geven om hun huiswerk op school te maken, kun je dat voorkomen.”

Structuur en begeleiding

Inmiddels is de Einstein Class gegroeid en krijgen 104 leerlingen extra begeleiding. De school heeft deze leerlingen in arrangementen ingedeeld die aansluiten bij hun specifieke behoeftes. De leerlingen die in arrangement 1 zitten hebben genoeg aan ondersteuning op afstand. “We hebben ontdekt dat er een sterke relatie is tussen toenemend verzuim en lagere cijfers, dus als een van de twee stijgt, trekken we gelijk aan de bel.” 

Arrangement 2-leerlingen worden ook op die manier gevolgd en komen een aantal uur per week in het lokaal huiswerk maken of spelletjes spelen. De leerlingen van arrangement 3 en 4 volgen hun lessen deels of helemaal in het Einsteingebouw, op 500 meter afstand van de school. “Dat zijn de leerlingen die het met alleen regulier onderwijs niet redden, de potentiële thuiszitters. Op deze locatie hebben we een duidelijke structuur, is er begeleiding van jeugdhulp, veel tijd voor het oefenen van sociale vaardigheden, en ook koken en bewegen staan op het rooster. De vakdocenten komen ernaartoe om hun lessen te geven.”

Buiten de gebaande paden

Bij de invulling van het programma School & Omgeving is het de bedoeling dat ook andere partijen dan de school betrokken worden. Voor de arrangement 3- en 4-leerlingen van de Einstein Class is er ondersteuning van jeugdhulpverlening, en ook de gemeente is betrokken bij het programma. “De gemeente ziet de meerwaarde en durft buiten de gebaande paden te treden. We krijgen financiële ondersteuning, terwijl de gemeente eigenlijk alleen persoonsgebonden budgetten heeft, geen groepsbudgetten.”

Niet in het systeem passen

Het buiten de lijntjes kleuren en zoeken naar wat wel kan, is volgens Haarsma de kern van kansengelijkheid. “Bij kansenongelijkheid denken mensen vaak aan een verschil in arm en rijk of achtergrond. Maar ik denk dat het er vooral mee te maken heeft of je in het bestaande systeem past. Met de Einstein Class bieden we vooral sociaal-emotionele kansengelijkheid. Sommige leerlingen komen hier alleen even darten of legoën, in een voor hen veilige omgeving. Daar laden ze van op en dan kunnen ze er de rest van de dag weer tegen.”

Wat wel kan

Na zes jaar is Haarsma het meest trots op wat zijn leerlingen iedere dag bereiken, maar hij denkt ook vaak aan de 20 leerlingen die op de wachtlijst staan. “Ik vind het verontrustend dat we vanuit heel Friesland aanmeldingen hebben, er is voor veel kinderen geen andere plek. Veel ouders hebben een lange reis gemaakt en hebben op meerdere plekken gehoord wat niet kan. Maar het gaat erom wat – met kleine aanpassingen – wel kan.”

Meer weten?

• Zo kun je het NPO-geld inzetten om maatwerk te bieden.
• 5 tips voor het omgaan met leerlingen met autisme.
• Hoe je als leraar je leerlingen gelijke kansen biedt.