NP Onderwijs: kleinere klassen, kortere lessen, meer maatwerk

Met het Nationaal Programma Onderwijs speelde het kabinet 8,5 miljard euro vrij voor het onderwijs. Waaraan geven scholen dit geld uit? Wat werkt? En waar lopen ze tegenaan? In deze serie delen scholen hun aanpak, successen en zorgen. Sonja Lensen, teamleider van Aeres VMBO Almere: “Het voelt alsof we een winkel aan het verbouwen zijn, terwijl die nog open is.”

Welke interventies gaat jouw school inzetten? Die vraag stelde Teacher Tapp onlangs. Uit de antwoorden van 290 vo-docenten blijkt dat het geld van het Nationaal Programma Onderwijs (NP Onderwijs) op de meeste scholen naar effectieve inzet van onderwijstijd en de sociaal-emotionele en fysieke ontwikkeling van leerlingen gaat. In het vo geeft 30% van de docenten aan meer onderwijs te verzorgen buiten de reguliere uren (denk aan bijles) en 27% heeft er collega’s bijgekregen.

Sonja Lensen, teamleider van Aeres VMBO Almere, vertelt dat de focus bij haar op school op maatwerk ligt, al valt of staat dat met de beschikbaarheid van extra docenten of met docenten die extra uren kunnen lesgeven. “We hebben nog een aantal vacatures uitstaan, maar de markt is leeg. Daarbij komt dat er best wat docenten zijn uitgevallen. We zijn met te weinig tijd en te weinig mensen te veel werk aan het verzetten. Het voelt alsof we een winkel aan het verbouwen zijn, terwijl die nog open is.” 

Sociaal welbevinden van leerlingen

“Afgelopen schooljaar hebben we een scan gemaakt, zodat overzichtelijk werd hoe het ervoor stond met de leerlingen,” vertelt Lensen. “We maakten een analyse op basis van letters: A tot en met C betrof het leren, waarbij A stond voor een leerlingniveau dat op orde was en C voor een nodige interventie buiten de les. Dat laatste kwam niet vaak voor. D tot en met F stonden voor algemenere vaardigheden, zoals begrijpend lezen, sociaal welbevinden en plannen. Op leergebied denk ik dat we de gaten die er zijn wel kunnen dichten. Waar ik me drukker over maak, zijn die algemenere vaardigheden en dan met name het sociaal welbevinden van de leerlingen.”

Meer problemen

Na het thuisonderwijs is er vooral op dat gebied een hoop veranderd, zegt Lensen. “We constateren steeds vaker middelengebruik, problemen thuis en leerlingen die in de hulpverlening belanden, omdat ze bijvoorbeeld suïcidale gedachten hebben of aan automutilatie doen. Dit schooljaar zijn we veel meer dan vroeger druk met middelengebruik en gedoe op sociale media, zoals online pesten en bedreigingen. Normaal gesproken is er een gezonde spanningsboog tussen de opvoedkundige taken thuis en op school, maar nu lijkt alles op ons bordje te liggen.”

Maatwerk bieden

Tijdens een van de laatste studiedagen op het Aeres VMBO Almere kwam naar voren dat het pedagogisch klimaat de leerresultaten van de leerlingen in de weg staat. Daarom zijn de schoolbrede regels aangescherpt, zodat de leerlingen weten waar ze aan toe zijn. Lensen: “Daarnaast zetten we een deel van het NP Onderwijs-geld in om kleinere klassen te creëren. Omdat de online lessen zich beperkten tot de kern is er veel behoefte aan maatwerk. Hiervoor hebben we het rooster omgegooid. Lessen van een uur zijn teruggebracht naar 45 minuten. Elke leerling krijgt in de ochtend 5 tot 6 reguliere lesuren. In de middag volgt iedereen zijn eigen keuzeprogramma,  op basis van doelen die naar voren komen in het driehoeksgesprek tussen de ouders, leerling en docent. Denk bijvoorbeeld aan sociaal-emotionele doelen en coachingsgesprekken.”

Kansen creëren 

Docenten krijgen per leergebied training in het bieden van maatwerk. Lensen vertelt dat het door het lerarentekort passen en meten is om tijd vrij te maken voor die trainingen, maar ze ziet dat maatwerk zich wel uitbetaalt. “We besteden onder andere aandacht aan basisniveauleerlingen en of zij vakken waarin ze goed zijn op een hoger niveau kunnen doen. Daar liggen meer kansen nu ze individueel gecoacht worden. Zo hadden we een leerling die zwak was in wiskunde. Dat vak volgde ze op basisniveau, maar ze bleek sterk genoeg in de andere vakken om die op kaderniveau te doen. Die aanpassing heeft haar enorm geholpen: ze is nu aangenomen op een mbo-opleiding op niveau 3.” 

Eigenaar van eigen leerproces 

Hoewel het een uitdaging is om ten tijde van het lerarentekort het roer om te gooien, is Lensen enthousiast over de weg die de school is ingeslagen. “Alles wat we nu doen, is voor de lange termijn. Het liefst bieden we leerlingen het grootste deel van de dag maatwerk. Ik zie het als een fruitschaal waaruit leerlingen hun eigen stukken fruit kunnen kiezen, zodat ze eigenaar worden van hun eigen leerproces. Op dit moment gaan we door met de plannen die we hebben en houden we de hoop en het vertrouwen dat er onderwijsparels rondlopen die bij ons willen werken.” 

Meer weten? 

• Lees hier alles wat je moet weten over het Nationaal Programma Onderwijs.
• Het Candea College in Duiven bedacht een duurzame oplossing om vertragingen weg te werken. 
• Het Lentiz Groen van Prinstererlyceum in Vlaardingen werkt al jaren met een flexrooster. 
• Op Onderwijskennis.nl vind je wetenschappelijk onderbouwde informatie over kansrijke interventies bij leervertraging.
• De Bavokring in Rotterdam zet het geld van NP Onderwijs in voor extra lessen waarmee leerlingen zich breder kunnen ontwikkelen.