Een nieuw schooltijdenmodel

De tijd dat alle kinderen tussen de middag naar huis of overblijf gaan, ligt achter ons. Bijna twee derde van de basisscholen heeft het traditionele schooltijdenmodel ingeruild voor een continurooster of een gelijkedagenmodel en steeds meer scholen volgen. Hoe maak je een succes van deze overstap?

De afgelopen tien jaar zijn steeds meer basisscholen overgestapt op andere schooltijden, blijkt uit de onderzoeksrapportage Nieuwe schooltijden in het basisonderwijs van DUO Onderwijsonderzoek & advies. Terwijl in schooljaar 2010/2011 nog 77% van de scholen met het traditionele model werkte, is dat aantal in 2019/2020 gedaald naar 37%. Populaire alternatieven zijn het continurooster (26%) waarbij leerlingen een korte middagpauze op school hebben en op woensdagmiddag vrij zijn en het vijfgelijkedagenmodel (24%) waarbij leerlingen elke dag dezelfde schooltijden hebben met een korte middagpauze op school. 

Doe het samen

De redenen om over te stappen naar een ander schooltijdenmodel kunnen divers zijn. Van het niet kunnen vinden van (geschikte) begeleiding voor de overblijf, tot een wens van de ouders. Ronald de Bie van PentaRho heeft als procesbegeleider veel scholen begeleid bij de transitie naar een nieuw model. Volgens hem is het vooral belangrijk dat je als school van tevoren bedenkt wat je wilt, waarom je dat wilt en dat je onderzoekt of er draagvlak voor is.

“Betrek alle partijen bij het proces. Geef ouders, de MR en het docententeam informatie over de modellen die er zijn en welke consequenties ze hebben. Vervolgens leg je een goede vragenlijst voor aan deze partijen waarin de belangrijkste vragen zijn: wat heeft je voorkeur? En waarom? De eerste vraag is belangrijk om te inventariseren hoeveel ouders en teamleden een voorkeur hebben voor een model. Het waarom kun je meenemen in de uitvoering van je model of gebruiken als uitleg. Als een ouder zich afvraagt of kinderen tijdens een korte middagpauze wel genoeg tijd hebben om te eten, moet je kunnen uitleggen hoe je dat gaat organiseren.”  

Uitgangspunten formuleren

Rosan Derkx is leerkracht en locatieleider op basisschool De Meulebeek in Oostrum. Drie jaar geleden hielden ze bij haar op school voor het eerst een peiling onder ouders om te polsen of zij nieuwe schooltijden zagen zitten. Binnen het team was afgesproken dat ze het proces verder in gang zouden zetten als minstens twee derde van de ouders voor waren. “De uitkomst was 55% vóór, dat betekende voor ons te weinig draagvlak.” 

Dit jaar houdt de school opnieuw een peiling. “Om ons heen zien we dat een continurooster niet voor elke school positief uitpakt. Om dat te ondervangen hebben we een werkgroep geformeerd met ouders en teamleden. Samen hebben we voorwaarden geformuleerd waaraan een continurooster moet voldoen, willen we overstappen. Hierbij staan de kwaliteit van het onderwijs en het welbevinden van de leerlingen en de leerkrachten voorop. Een belangrijke voorwaarde is dat de pauzes van de leerkrachten goed geregeld zijn. Om leerkrachten de pauzes te kunnen geven waar ze recht op hebben, zijn er hulpouders of externe overblijfkrachten nodig. Voor het inhuren van externen vragen we ouders om een vrijwillige financiële bijdrage.

Een andere voorwaarde is dat we de tijd krijgen om het model in te voeren. We willen er een half jaar voor uittrekken om alles te regelen.” De Bie wijst scholen er ook vaak op die tijd te nemen voor de transitie. “Als je overstapt op een nieuw model, moet je niet alleen als team je rooster aanpassen, maar ouders moeten ook de tijd hebben om nieuwe schooltijden af te stemmen met hun werkgever, oppas of bso.”

Versnelde overstap

Op de Burgemeester Westerbeek van Eertenschool in Varik zorgden de coronamaatregelen ervoor dat ze dit schooljaar versneld overstapten op het continurooster. “Toen we na de eerste lockdown weer opengingen, moesten we iets bedenken om de verkeersstromen te minimaliseren,” vertelt leerkracht Petra Vinkestijn. “Het continurooster bood uitkomst omdat ouders hun kinderen dan maar een keer per dag hoefden te brengen en halen.

In eerste instantie was het niet de bedoeling dat deze oplossing blijvend zou zijn, maar de ‘proefperiode’ beviel iedereen zo goed dat we tijdens een MR-vergadering tot de conclusie kwamen dat, áls we over wilden stappen, dit het moment was. Uit de ouderenquête die vervolgens verstuurd werd, bleek dat ouders het continurooster over het algemeen ook als positief ervaarden. Na die inventarisatie zijn we gaan rekenen met de normuren en kwamen we uit op een vijfgelijkedagenmodel. Die overstap verliep heel soepel, iedereen was snel om.” 

Voordelen versus nadelen

Niet alle leerkrachten staan te springen bij een overstap naar een continurooster of een gelijkedagenmodel. Vooral het ontbreken van het uurtje pauze tussen de middag wordt als obstakel gezien. Vinkestijn denkt dat dat een kwestie is van omschakelen. “Tijdens het buitenspelen heb ik een kwartier pauze, dan heeft een collega pleinwacht. Als de leerlingen om twee uur naar huis gaan, heb ik weer een kwartier voor mezelf. Dat ik nu geen aaneengesloten pauze heb, vind ik niet erg. Voor mij wegen de voordelen op tegen de nadelen. Ik vind het fijn dat ik de hele dag met de leerlingen in een flow zit en ik merk dat ze lekkerder in de leermodus zitten zonder onderbreking tussen de middag. ‘s Middags is er voor mijzelf meer ruimte voor overleg, het ontvangen van ouders en het voorbereiden van lessen. Er is ook een bijkomend voordeel voor jonge kinderen die het moeilijk vinden afscheid te nemen van hun ouders: dat hoeft nu nog maar een keer per dag.”  

Basisschool Effen in Breda stapte ook over op een vijfgelijkedagenmodel. In bovenstaande video vertellen leerkrachten, ouders en leerlingen hoe de transitie verliep en wat ze van het nieuwe rooster vinden. 

Tips voor een nieuw schooltijdenmodel

Overweegt jouw school ook een overstap naar een nieuw schooltijdenmodel? Deze tips kunnen helpen bij de uitvoering:

• Vind het wiel niet opnieuw uit, maar vraag scholen die al zijn overgestapt om advies. Wat raden ze aan en af? En hoe hebben ze de pauzes geregeld?
• Formuleer van tevoren doelstellingen en bedenk hoe je die in de nieuwe vorm kunt bereiken.
• Neem ouders en de MR mee in je plannen en wees open en eerlijk over de positieve en negatieve kanten.
• Organiseer een informatieavond met uitleg over de verschillende modellen. Huur als het even kan een externe spreker uit die een objectief verhaal kan houden. 
• Wees kritisch en stap pas over als je zeker weet dat je alles goed kunt organiseren. 
• Laat je als school begeleiden bij de transitie. Ook hier kun je een externe partij voor inhuren die precies weet met welke punten je rekening moet houden. 

Meer weten?

• Ook bij een continurooster of gelijkedagenmodel heb je recht op pauze. Zo organiseer je dat. 
• Lees wat het effect is van een continurooster op de resultaten en het welbevinden van leerlingen. 
• Let bij de overstap op dat je voldoet aan de minimale normuren van het basisonderwijs.