Leraar24 logo
Scaffolding daagt leerlingen uit tot zelfstandig leren
praktijk
po vo mbo so

Scaffolding daagt leerlingen uit tot zelfstandig leren

De redactie bijgewerkt op 1 juli 2022

Met scaffolding daag je een leerling uit om hardop te denken en zelf met antwoorden te komen. Deze vorm van instructie is maatwerk: leerlingen maken zelfstandig stappen om te verder te komen met leren. Lees meer over het stappenplan en praktische toepassing van scaffolding.  

  • Deze video kan worden embed

Het woord scaffold betekent letterlijk: steiger. Als leraar ondersteun je een leerling, aangepast aan zijn niveau, om aan zijn ‘gebouw’ van kennis te werken. Bij scaffolding is het belangrijk om aan te sluiten bij het ontwikkelingsniveau van de leerling. Je wilt de leerling een stap verder brengen in die ontwikkeling en moet daarom vaststellen welke tussenstappen hij moet zetten om dat doel te bereiken. Vooral het tijdelijke karakter van scaffolding is kenmerkend. Zodra een leerling zelf verder kan, bouw je de hulp af. 

Stappenplan scaffolding

Als leraar werk je samen met een leerling volgens een vast stappenplan, dat is ontwikkeld door Janneke van de Pol van de Universiteit Utrecht. In de video legt zij dit uit. Het bestaat uit vier stappen:

  1. Diagnose van het probleem. Tijdens deze stap bekijk je wat de leerling al wel weet en wat nog niet
  2. Check de diagnose. Je checkt of je op één lijn zit met de leerling, zodat zeker is of zijn hulpvraag goed in beeld is
  3. Hulpstrategieën. Bij deze stap gaat het om vragen stellen, feedback geven, instructie geven
  4. Check begrip. De laatste stap gaat om het navragen en laten herhalen zodat je zeker weet dat de leerling voldoende heeft gehad aan de hulp

Tijdens de verschillende stappen is het een uitdaging om gebruik te maken van de stiltes die vallen; daarin geef je de leerlingen tijd om na te denken.

Scaffolding bij Tweedetaalverwerving

Omdat scaffolding vertrekt vanuit wat een leerling talig gezien kan en weet, is dit een goede tool om in te zetten bij tweedetaalverwerving (NT2). Hierbij leren leerlingen met een andere moedertaal het Nederlands. Deze vorm van taalondersteuning moet je langere tijd aanbieden, in opeenvolgende activiteiten, net zolang tot de leerling talige autonomie bereikt en geen steigers meer nodig heeft. NT2 vraagt om maatwerk en scaffolding is daarvoor een goede manier.

Scaffolding in de rekenles

Het verhogen van onderwijsopbrengsten staat hoog op de agenda van scholen. Om dat bij rekenen te realiseren is het nodig de interactie in de reken-wiskundeles te verbeteren. Dat kun je doen door aandacht te besteden aan de rekentaal, de taal die leerlingen in staat stelt te communiceren over rekenen-wiskunde. Het gaat dan om: 

  • Schooltaal, nodig om te kunnen leren, zoals: toename, patroon, geleidelijk
  • Vaktaal die hoort bij het vak, dus in dit geval bij het rekendomein: verhoudingsgewijs (procenten) of minder/meer (optellen)

Bekijk ook het artikel Beter leren rekenen door meer aandacht voor taal voor een stappenplan dat leraren helpt om een rekenles talig te doordenken. In de video van dat artikel legt Jantien Smit, onderzoeker meertaligheid en onderwijs, uit hoe taal een rol speelt in rekenlessen. Je ziet ook hoe een leraar dat in de praktijk brengt op de basisschool en in het voortgezet onderwijs.  

Klassenmanagement belangrijke voorwaarde

Om scaffolding in te kunnen zetten tijdens de les is het belangrijk dat het klassenmanagement op orde is. Omdat je steeds individueel met leerlingen een gesprek hebt, moet de rest van de klas ondertussen zelfstandig aan het werk zijn. Belangrijk dus om dat goed te organiseren. Wil je hier meer over weten, lees dan het artikel Goed klassenmanagement zorgt voor een effectieve leeromgeving.

Meer weten? 

Didactiek Instructie

Lees meer over instructie

Blijf op de hoogte

Vandaag in je mailbox. Morgen toe te passen in de klas. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang praktische tips, actuele informatie en ideeën voor jouw dagelijkse onderwijspraktijk.