Hoe werken scholen aan digitale geletterdheid?
Op school leren leerlingen vaardigheden die ze nodig hebben in het leven. Digitale geletterdheid mag daarbij niet ontbreken en gaat over het ontwikkelen van vaardigheden om mee te kunnen doen in de digitale wereld. Wat houdt digitale geletterdheid precies in en hoe pakken andere scholen dat aan?
Digitale geletterdheid is – net als ‘gewone’ geletterdheid – een combinatie van kennis en verschillende vaardigheden. Leerlingen leren omgaan met complexe (digitale) situaties. Ze leren problemen herkennen en naar oplossingen zoeken. SLO werkt aan nieuwe kerndoelen, waarbij digitale geletterdheid onderdeel wordt van het curriculum in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs, en valt onder de basisvaardigheden. De verwachting is dat deze kerndoelen voor digitale geletterdheid vanaf 2026 definitief zijn.
De vier domeinen van digitale geletterdheid
Samen met vakdidactici, scholen en onderwijsorganisaties heeft SLO de kerndoelen en een definitie van het begrip digitale geletterdheid uitgewerkt. Dat heeft geleid tot een combinatie van de volgende vier domeinen:
1. Ict-basisvaardigheden
Dit gaat om het leren begrijpen van de werking van computers en verschillende netwerken. Leerlingen en studenten leren omgaan met verschillende soorten technologieën. Het gaat om de bediening van deze apparaten en technologieën, maar ook over het begrijpen van de mogelijkheden en beperkingen.
Praktijkvoorbeeld: een doorlopende leerlijn
Openbaar Onderwijs Groningen ontwikkelde een doorlopende leerlijn digitale geletterdheid voor leerlingen vanaf groep 1 in het po tot de hoogste klassen in het vo. In speciale E-labs leren leerlingen werken met digitale technieken en omgaan met verschillende apparaten.
2. Informatievaardigheden
Hierbij leren leerlingen omgaan met een informatiebehoefte. Ze brengen in kaart welke informatie ze nodig hebben en leren vervolgens zoeken naar betrouwbare informatie. Het selecteren, analyseren en verwerken van de juiste informatie hoort hier ook bij.
3. Computational thinking
Hierbij gaat het om het leren nadenken over hoe een computer en andere digitale toepassingen werken en hoe die problemen voor je kunnen oplossen. Het verkrijgen van inzichten over bijvoorbeeld algoritmes hoort hier ook bij.
Praktijkvoorbeeld: programmeren als eindexamenvak
Felienne Hermans, hoogleraar didactiek van de informatica, laat in een video zien hoe zij het vak Modelleren en Programmeren op de kaart zet op het Codasium, onderdeel van het Lyceum Kralingen.
4. Mediawijsheid
Dit betreft de kennis, vaardigheden en houding die nodig zijn om bewust, kritisch en actief om te kunnen gaan met (sociale) media. Onderwerpen als veiligheid, het beschermen van je persoonsgegevens en digitaal burgerschap vallen hier ook onder.
Praktijkvoorbeeld: oefenen met appen
Frits Meijer is leraar en mediacoach in het vso. Hij geeft medialessen aan (zeer moeilijk lerende) leerlingen, zodat ze goed en veilig leren omgaan met sociale media. Meijer vindt het voor zijn leerlingen misschien nog wel belangrijker dat ze mediawijs worden, want zij zijn kwetsbaarder en kunnen risico’s moeilijker inschatten dan leerlingen in het reguliere onderwijs.
Aan de slag met digitale geletterdheid?
- Verdiep je in de materie en volg bijvoorbeeld de online workshops voor leraren van Kennisnet op Wikiwijs. Er is een workshop Informatievaardigheden, een workshop Computational thinking en een workshop Mediawijsheid – Beeldgeletterdheid.
- Op mbomediawijs.nl staan lessen mediawijsheid en tools voor het mbo, zoals het weerbaar maken van studenten tegen desinformatie (speciaal voor studenten van zorg-, welzijns- en mediaopleidingen).
- Via de Wikiwijspagina digitale geletterdheid vind je links naar lesmateriaal voor het po en vo, aansluitend bij de vier domeinen van digitale geletterdheid. Er is ook een pagina met leermateriaal voor het speciaal onderwijs.
- In het Handboek Digitale geletterdheid staan praktijkverhalen van leraren uit het po en vo, waarin zij vertellen hoe zij digitale geletterdheid laten aansluiten op bestaande vakken.
- Het Expertisepunt digitale geletterdheid verzamelt publicaties en leermaterialen over digitale geletterdheid voor het po, vo, mbo en so.
Meer weten?
- In de leidraad van Kennisnet staan 9 tips om te komen tot digitale geletterdheid passend bij jouw school. De tips nodigen uit tot het voeren van gesprekken om als team te werken aan een visie op digitale geletterdheid.
- Twee Utrechtse pabo’s maken toekomstige leraren digitaal geletterd met een speurtocht-app.
- Luister naar de podcastserie Onder pedagogen van Kennisnet over pedagogiek en de leerling in de digitale samenleving.
