Leerlingen maatwerk bieden? Combineer directe instructie met zelfstandig werken

Hoe combineer je het geven van directe instructie met zelfstandig werken in een groep met veel niveauverschillen? Op de Gerhardschool, een cluster 4-school in Amsterdam, voegden leraren twee instructiemodellen samen om dit voor elkaar te krijgen. Met succes.

De twee instructiemodellen die de leraren van de Gerhardschool inzetten zijn het ADI- en het GIP-model.

ADI staat voor Activerende Directe Instructie. Net als bij andere directe instructiemodellen legt een leraar bij ADI de stof uit en doet het voor, daarna krijgen leerlingen de kans samen met de leraar en elkaar te oefenen. De leraar controleert steeds of leerlingen de stof begrijpen en geeft waar nodig feedback.

GIP staat voor Groeps- en Individueel gericht Pedagogisch en didactisch handelen. Het GIP-model richt zich op een goede organisatie in de groep en bevordert daarmee het zelfstandig werken van leerlingen.

De Gerhardschool heeft als cluster 4-school te maken met veel verschillende niveaus in een groep, vertelt teamleider Anouk Smits. “We liepen er tegenaan dat leerlingen wel zelfstandig moeten werken, zodat een leraar verschillende niveaus kan bedienen.” Het ADI-GIP-model maakt dat nu mogelijk.

Drie instructieniveaus

In de praktijk begint elke les met een korte uitleg. De beste leerlingen uit een groep, ook wel de talentleerlingen genoemd, gaan daarna zelfstandig aan de slag. De basisgroep oefent vervolgens samen met de leraar en gaat dan ook zelfstandig aan de slag. Tot slot neemt de leraar – samen met de leerlingen die extra aandacht nodig hebben – plaats aan de instructietafel voor intensievere begeleiding. Nadat iedereen instructie heeft gehad, werkt de hele groep zelfstandig. Dat gebeurt aan de hand van de stoplichtmethode. Is het rood? Dan mag je niet praten en werk je in stilte. Oranje? Dan mag je overleggen met je maatje. Groen? Dan mag je ook vragen stellen aan de leraar.

Tijdens het zelfstandig werken, krijgen de leerlingen visuele ondersteuning. Zo zien ze op het digibord of op de dobbelsteen op hun tafel op welke kleur het stoplicht staat, zegt leraar Merel Koers. “Leerlingen weten waar ze aan toe zijn en worden daardoor zelfstandiger.”

Minder ondersteuning, meer zelfstandigheid

De Gerhardschool werkt vanaf groep 1 met het ADI-GIP-model. Hierdoor hoeven ze er in latere groepen niet aan te wennen. Volgens de leraren kent werken met het ADI-GIP-model verschillende voordelen:

• Leerlingen worden niet meer aan hun lot overgelaten of juist te veel aan het handje meegenomen.
• Leerlingen leren om te gaan met uitgestelde aandacht en verwachten niet meteen hulp als ze ergens op vastlopen.
• Doordat leerlingen er met zijn tweeën vaak al uitkomen, hebben ze steeds minder vaak vragen voor de leraar en leren ze samenwerken.

Het resultaat is dat leerlingen steeds minder extra ondersteuning in de klas nodig hebben. Zij ontwikkelen zich in het ‘leren leren’ en worden daardoor meer eigenaar van hun leerproces.

Meer weten?

• Kennisrotonde onderzocht de effectiviteit van directe instructie modellen. Lees wat de voors en tegens zijn.
• In het artikel GIP-model in het speciaal onderwijs lees je hoe de inzet van het GIP-model in het speciaal onderwijs veel voordelen biedt.
• Onderwijskennis legt directe instructie in stappen uit.