Spelstimulering: van manipulerend spel naar rollenspel

Kleuters leren door te spelen, zo maken ze zich de wereld om hen heen eigen. Spelen is ook van invloed op de taalontwikkeling. Speelexpert Margot Wouterse vertelt in dit artikel welke fases er zijn in spelontwikkeling en hoe je als leraar het spel kunt verrijken.

“De spelontwikkeling verloopt in opeenvolgende fases: van manipulatief spel (met de handen), naar doen alsof en uiteindelijk rollenspel,” zegt Wouterse, ontwikkelaar van de VVE-methodiek ‘Speelplezier’. In de video zie je welke vormen en fases je in het spel van kinderen kunt onderscheiden. Rollenspel is de belangrijkste en meest complexe vorm van spel. Dit is ook belangrijk voor de taalontwikkeling. Kinderen die veel rollenspellen spelen, leren zich in te leven in een ander en gebruiken complexere zinnen.

Meespelen verrijkt het spel

Als leraar kun je het spel van leerlingen verrijken door zelf mee te spelen. In de onderstaande video laat Wouterse zien hoe je het spelen met de handen naar een niveau hoger tilt door mee te spelen. Denk daarbij aan deze stappen:

• Respecteer het spel van het kind en sluit erop aan
• Spiegel het spel waardoor de leerling zich competent voelt en openstaat voor jouw interventie
• Verrijk het spel door bijvoorbeeld iets nieuws te introduceren of nieuwe taalbegrippen te gebruiken

Demonstratiespel: voordoen stimuleert 

Je stimuleert kinderen in hun spel door zelf voor te spelen. In de video hieronder doet de leraar klassikaal iets voor en enthousiasmeert de kinderen om zelf elementen uit dit spel na te spelen. Tijdens het demonstratiespel beeld je ook nieuwe woorden uit waarmee je de woordenschat uitbreidt. Je vangt dan twee vliegen in één klap: kinderen gaan niet alleen beter spelen, maar ook beter praten, is de ervaring van leraar Marij Goessens. 

Pantomime helpt bij taalontwikkeling

Het uitbeelden van oude en nieuwe versjes helpt bij de taalontwikkeling. Kinderen raken vertrouwd met taalritme, melodie, klankkleur en rijm. Als je liedjes of versjes met de handen (pantomime) uitbeeldt, ervaren kinderen het lijfelijk en ontwikkelen ze hun motoriek. Ze kunnen woorden beter begrijpen, onthouden en toepassen. Daarnaast vinden ze het vaak leuk en dat vergroot de betrokkenheid, is de ervaring van leraar Ramona Wetzelaer. 

Wil je ook aan de slag met handpantomime? Kristien Dieltiens verzamelde op YouTube enkele handversjes voor kinderen van 2 tot 7 jaar.

Verrijkend spel in het speciaal onderwijs

Niet alleen op een reguliere school is spelend leren belangrijk. Op de Catharinaschool, een so-school in Heerlen, gebruiken leraren veel creatieve spelvormen om leerlingen met een verstandelijke beperking betekenisvol onderwijs te bieden. Taal en spel lopen als een rode draad door het dagprogramma. Hierbij zoeken de leraren naar verbindingen met andere vakgebieden (rekenen, sociaal emotionele ontwikkeling, leren leren). Bekijk hoe zij dat doen in de video.

Meer weten?

• Lees het artikel Wat is het belang van spel bij jonge kinderen?
• Hoe je met een spelscript het rollenspel stimuleert, met veel praktische tips en voorbeelden 
• In het artikel Barbie in de bouwhoek lees je hoe je meisjes stimuleert in de bouwhoek te spelen
• Lees hoe je speelhoeken uitdagend kunt maken 
• Lees op de Kennisrotonde hoe je met goed ingerichte speelhoeken en regels de leerdoelen van het spelen kunt bereiken.