Speciaal onderwijs op een cluster 3-school
praktijk
so

Speciaal onderwijs op een cluster 3-school

Het speciaal onderwijs is er voor leerlingen die specialistische of intensieve begeleiding nodig hebben. Omdat er veel verschillen bestaan tussen leerlingen is het speciaal onderwijs in vier clusters ingedeeld. Onder cluster 3 van het speciaal onderwijs vallen scholen voor leerlingen met verstandelijke en lichamelijke beperkingen, en leerlingen die langdurig ziek zijn.

Sinds de invoering van passend onderwijs werken scholen samen in samenwerkingsverbanden. Het samenwerkingsverband voor passend onderwijs beslist of een leerling geplaatst kan worden in het speciaal (basis)onderwijs. Het samenwerkingsverband geeft dan een toelaatbaarheidsverklaring (tlv) af. Cluster 3-scholen zijn er voor leerlingen met verstandelijke en lichamelijke beperkingen en voor leerlingen die langdurig ziek zijn. Elke categorie heeft een andere aanpak. Hieronder lees je meer over deze categorieën.

ZML-scholen voor leerlingen met een verstandelijke beperking

Leerlingen met een verstandelijke beperking kunnen naar een ZML-school (zeer moeilijk lerende kinderen). Niet alle ZML-scholen zijn hetzelfde: sommige hebben ook plaats voor meervoudig gehandicapte leerlingen. Er is bij ZML-leerlingen sprake van een algehele achterstand, vaak in combinatie met gedragsproblemen, autisme of dyslexie. De oorzaak van de ontwikkelingsproblemen bij deze leerlingen kan een genetische afwijking zijn, zoals het Down- of Fragiele X-syndroom. Ook medische complicaties tijdens de zwangerschap of de bevalling kunnen de oorzaak zijn van ontwikkelingsproblemen. Vaak is er echter geen duidelijke oorzaak voor de ontwikkelingsproblemen van deze leerlingen.

Het ZML-onderwijs is voor leerlingen van 4 tot 20 jaar. Er zitten meestal maximaal 12 leerlingen in een klas. De leraar en onderwijsassistent hebben daardoor tijd voor aandacht en (individuele) begeleiding van de leerlingen. Kinderen met een verstandelijke beperking hebben een IQ van < 55. Hierbij vallen de volgende zaken op:

  • de motorische ontwikkeling gaat langzamer
  • de spraakontwikkeling verloopt langzamer
  • de spelontwikkeling verloopt trager
  • de cognitieve ontwikkeling gaat een stuk trager, waardoor de leerling meestal een blijvende achterstand houdt
  • de concentratie is van korte duur, waarbij concentratiestoornissen kunnen voorkomen

De leerlingen krijgen daarom lessen in praktische vaardigheden. De nadruk ligt hierbij op het ontwikkelen van de zelfredzaamheid en zelfstandigheid. Leerlingen leren zichzelf verzorgen, om te gaan met geld en boodschappen te doen. Daarnaast is er extra aandacht voor sociale vaardigheden, waarover je meer kunt lezen in het artikel sociale training in zml-onderwijs.

Veiligheid en structuur zijn zeer belangrijk. Als leraar bied je daarom veiligheid door herhaling en structuur, door vaste patronen. Het is belangrijk om kenbaar te maken wat er gaat gebeuren en wat je van leerlingen verwacht.  De structuur van de dag kun je verbaal, maar ook met behulp van picto’s aanbieden. Want met een foto of plaatje erbij is het gemakkelijker om met een leerling te praten over een gebeurtenis. 

Mytyl- en tyltylscholen voor lichamelijk gehandicapte leerlingen

Mytyl- en tyltylscholen zijn scholen voor leerlingen met een lichamelijke beperking of een combinatie van beperkingen. Leerlingen kunnen op deze scholen zowel regulier als ZML-onderwijs volgen. Ook zijn er mytylscholen voor vmbo- en havo-onderwijs. Daar volgen leerlingen de lessen in een individueel bepaald lestempo.

Naast de reguliere lessen biedt een mytylschool therapieën aan tijdens schooltijd. Wel moeten de leerlingen deze gemiste lesuren op het voortgezet onderwijs-gedeelte van de mytylschool compenseren met extra huiswerk.

LZK-scholen voor langdurig zieke kinderen

Scholen voor langdurig zieke kinderen (LZK) richten zich op kinderen met medische problemen, zoals:

  • epilepsie
  • astma
  • reuma
  • nierziekte
  • ernstige voedselallergie

Leerlingen die naar een LZK-school gaan hebben een aandoening, in veel gevallen is er sprake van een combinatie van medische aandoeningen. Dat heeft invloed op het  het zelfvertrouwen van leerlingen. Op LKZ-scholen is er daarom aandacht voor het vergroten van het zelfvertrouwen. Ook leren kinderen hun ziekte accepteren en omgaan met reacties van anderen. Daarnaast leren ze rekening te houden met hun ziekte bij het indelen van de dag. De vakken die de kinderen krijgen zijn hetzelfde als op de basisschool. Een deel van de kinderen gaat na een tijdje weer naar een reguliere school.

Omdat veel leerlingen regelmatig naar het ziekenhuis moeten en daardoor niet naar school kunnen, is er vaak sprake van een hoog schoolverzuim. Hierdoor ontstaan er leerachterstanden. Scholen en leerlingen kunnen een beroep doen op ondersteuning, bijvoorbeeld via het netwerk Ziezon.

Meer weten?

Blijf op de hoogte

Vandaag in je mailbox. Morgen toe te passen in de klas. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang praktische tips, actuele informatie en ideeën voor jouw dagelijkse onderwijspraktijk.