Beter leren rekenen door meer aandacht voor taal
Het klinkt tegenstrijdig, maar leerlingen hebben taal nodig om te leren rekenen. Daarom is het belangrijk dat er aandacht is voor taal in de rekenles. Maar hoe doe je dat? Samen met onderzoekers van enkele hogescholen en de Universiteit Utrecht keken leraren hoe ze meer aandacht konden geven aan taal in de rekenles. Het resultaat is een stappenplan dat leraren helpt om een rekenles talig te doordenken.
Op school worden verschillende vormen van taal gebruikt:
- Dagelijkse taal, met woorden die iedereen dagelijks gebruikt.
- Schooltaal, met woorden die alleen op school worden gebruikt, zoals toename of patroon.
- Vaktaal, met woorden die horen bij een specifiek vak. Bijvoorbeeld het woord verhoudingstabel, dat bij het vak rekenen hoort.
Maar taal is meer dan woorden alleen. Als leerlingen een rekenopgave willen oplossen, moeten ze bepaalde denkstappen kunnen zetten en die denkstappen kunnen formuleren. Door als leraar van tevoren na te denken over de taal die nodig is om de denkstappen voor een opgave te formuleren, help je leerlingen in het leren rekenen.
In 4 stappen taal doordenken voor de rekenles
Het is nodig om al bij de voorbereiding van een rekenles na te denken over de taal die daarbij hoort. Hoe doe je dat? Het onderzoeksteam ontwikkelde een stappenplan om leraren in vier stappen te helpen bij het doordenken van de taal van een rekenopgave:
1. Het rekendoel
Bepaal het rekendoel van de opgave.
2. De denkstappen
Ga na welke denkstappen nodig zijn om de opgave te maken.
3. Taal
Ga na welke taal nodig is om de denkstappen te formuleren. Houd rekening met dagelijkse taal, schooltaal, vaktaal en specifieke formuleringen.
4. Scaffolding
Ondersteun de benodigde taal met scaffolding.
Door gebruik te maken van het stappenplan doordenkt een leraar zowel het rekendoel van de activiteit als de taal die leerlingen nodig hebben om over de inhoud van gedachten te kunnen wisselen. De vierde stap gaat concreet in op hoe je leerlingen bekendmaakt met de taal die nodig is voor de rekenopgave: scaffolding. We leggen hieronder uit wat scaffolding inhoudt.
Scaffolding: leerlingen voorbereiden op benodigde taal
In het stappenplan wordt gebruikgemaakt van scaffolding. Een specifieke aanpak om leerlingen voor te bereiden op de taal die ze nodig hebben om de rekenopgave goed uit te voeren. Scaffolding betekent in de steigers zetten. Je zet als leraar de taal die leerlingen nodig hebben voor de les in de steigers. Daar zijn verschillende manieren voor, bijvoorbeeld het herformuleren van uitingen, vragen om gesproken taal te verbeteren of de kwaliteit van uitingen expliciet te benoemen. In de video zie je concrete voorbeelden van verschillende scaffoldingtechnieken. De steigers zijn niet voor altijd nodig. Zijn je leerlingen goed in staat oplossingen te verwoorden? Dan kunnen de steigers worden afgebroken. De leerlingen hebben de talige ondersteuning dan niet of veel minder nodig.
Meer weten?
Wil je zelf aan de slag met talige ondersteuning van de rekenles? Maak dan gebruik van de Rekentaalkaart of lees meer over het onderzoek in een van onderstaande downloads en artikelen:
- Download de Rekentaalkaart en de bijbehorende uitleg. Daarop staan de vier stappen uit het stappenplan met de bijbehorende uitleg vermeldt.
- Heb je meertalige leerlingen in de klas? Lees dan het artikel van Jantien Smit over talige ondersteuning in een meertalige rekenklas.
- Lees het Leraar24-artikel over scaffolding.
