Flipping the classroom: zo flip je een les

Veel leraren ‘flippen’ regelmatig een les, waarbij leerlingen in hun eigen tijd uitleg en instructie bekijken en er meer tijd in de klas is om te oefenen, vragen door te nemen of op een andere manier actief met de stof bezig te zijn. Leraren die een les flippen maken meestal gebruik van video’s of andere vormen van online instructie geven.

Er zijn verschillende manieren om een les te flippen. Het uitgangspunt van flipping the classroom is dat je de klassikale lestijd niet besteedt aan het geven van instructie. Dat doen leerlingen zelfstandig. Bijvoorbeeld door een online opfrisles te volgen, een compacte videoles over een basisbegrip te volgen of door een online workshop met opdrachten te maken. Tijdens de lesuren kunnen leerlingen met elkaar verder werken aan de lesstof, vragen stellen aan de leraar of verdiepende opgaven maken.

Hoe start je met flipping the classroom?

Bepaal eerst wat de leerlingen thuis kunnen doen en wat er op school gebeurt. Zorg er in de voorbereiding ook voor dat de technische voorwaarden goed geregeld zijn. Denk aan een camera of webcam om videolessen mee op te nemen of maak de lesstof online beschikbaar. Onderwijskundige Jackie Gerstein bedacht het concept flipping the classroom en ontwikkelde onderstaand model om het zo effectief mogelijk in te zetten.

Het model van Gerstein verdeelt een geflipte les in vier fasen:

Fase 1: Maak een gezamenlijke start

Begin je met een nieuw onderwerp in de klas? Maak dan eerst een gezamenlijke start. Zo maak je leerlingen nieuwsgierig en stimuleer je ze om verder te leren. Kies daarbij een manier die bij jouw manier van lesgeven past. Doe bijvoorbeeld samen een experiment, kies een spelvorm, vertel een verhaal of doe een interactieve activiteit. Het doel van deze fase is het opwekken van interesse voor het onderwerp.

Fase 2: Leerlingen gaan zelfstandig met de instructie aan de slag

In deze fase gaan leerlingen in hun eigen tijd verder met het opdoen van kennis. Dit is de instructiefase die normaal gesproken in de klas plaatsvindt. Gebruik hiervoor bestaand of zelfgemaakt materiaal. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld kijken wat experts vertellen over het onderwerp of laat ze de achterliggende theorie verkennen met een videoles of een TEDTalk.

Fase 3: Zelfstandige verwerking van inhoud

In de derde fase verwerken leerlingen de inhoud uit fase 1 en 2. Dit doen ze aan de hand van opdrachten. Je kunt de activiteiten uit fase 2 en 3 gelijktijdig plannen of elkaar laten afwisselen. Geef bijvoorbeeld tijdens een videoles een opdracht met aansluitend een feedbackronde om vervolgens weer verder te gaan met de videoles. Nodig leerlingen uit om op een digitale manier vragen te stellen, aan elkaar of aan jou.

Fase 4: Samen terug in de les

Maak in deze fase gebruik van de tijd in de klas om leerlingen een stap verder te brengen. Dit doe je met behulp van jouw expertise en tijdens de interactie met leerlingen. Bijvoorbeeld door samen een complex probleem op te lossen. Waar het vooral om gaat, is dat je de extra tijd in de les optimaal benut. Door gericht feedback te geven, door te differentiëren of door leerlingen de stof in groepjes te laten werken.

Hoe zet je flipping the classroom effectief in?

Uit het promotieonderzoek naar de effectiviteit van flipping the classroom van geschiedenisleraar David van Alten blijkt dat deze tips effectief zijn bij het flippen van een les:

Zet aan tot actie

Zorg voor interactie in de instructievideo’s, bijvoorbeeld door quizvragen of korte toetsen toe te voegen. Hiermee stimuleer je dat leerlingen actief leren. Zet dus niet alleen een college of lesinstructie online. Houd bij het opnemen van een les ook rekening met de manier waarop leerlingen leren van multimediale en online bronnen. 

Zoek samen verdieping in de les

Gebruik de uitkomsten van die quizjes of andere vormen van learning analytics voor feedback tijdens de les.

Geef leerlingen zelfsturing

Leer leerlingen hoe ze met flipping the classroom kunnen omgaan. Het vraagt van hen de nodige zelfsturing.

Zoek de balans

Zorg voor een goede koppeling tussen de voorbereiding thuis en de inhoud van de les. Voorkom dat je de instructie in de les gaat herhalen, dan haal je de noodzaak voor de leerlingen weg om zich goed voor te bereiden. Bedenk dus goed wat je met flipping the classroom wilt bereiken. Gaat het om het bieden van extra begeleiding of wil je tot verdieping van de stof komen?

Tijd om te differentiëren

Benut de extra tijd in de les optimaal, door gericht feedback te geven, door te differentiëren of door leerlingen de stof in groepjes te laten verwerken. Flipping the classroom betekent niet dat je de gezamenlijke lestijd kunt verkorten.

In bovenstaande video laten leraren Marijke Boudewijns en Christiaan van den Akker zien hoe zij educatieve video’s integreren in hun lessen. In elke video geven zij op een aantrekkelijke en leuke manier uitleg over een moeilijk lesonderwerp, zoals het metriek stelsel of verwijswoorden.

Meer weten?

• Dit weten we over de effectiviteit van flipping the classroom.
• Bekijk op YouTube voorbeelden van videomateriaal van leraren die hun lessen flippen, zoals van geschiedenisleraar Joost van Oort en van basisschoolleraren Marijke Boudewijns en Christiaan van den Akker. 
• Meer informatie over het maken van een goede lesvideo vind je in het artikel Video gebruiken in je les: zo doe je het goed en Dit moet je weten als je zelf digitaal leermateriaal gaat ontwikkelen.
• Met tools als Edpuzzle en Playposit voeg je vragen toe aan video’s, maak je video’s op verschillende manieren interactief en zie je op welke manier je leerlingen bij de video betrokken zijn
• De app ShowMe voor het voice-over en whiteboard tutorials opnemen en online delen. ShowMe is alleen beschikbaar voor Apple iPad, maar er zijn ook interactieve whiteboard apps beschikbaar voor Android zoals Liveboard. 
• Schermopnames maken en delen doe je met een programma als Screencast-O-Matic.