Angst- of dwangstoornis herkennen en wat je kunt doen als leraar
Ieder kind is wel eens angstig, bijvoorbeeld voor een spreekbeurt of dingen uit het nieuws. Maar bij ruim 5 op de 100 kinderen neemt de angst zulke extreme vormen aan dat dit het leven van een kind gaat beheersen en zijn ontwikkeling belemmert. Wanneer dit onopgemerkt blijft of er te weinig mee gebeurt, kan die extreme angst uitgroeien tot een persoonlijkheidsstoornis of depressie. Hoe herken je de signalen en wat kun je als leraar doen om het kind te helpen?
Er is niet één oorzaak aan te wijzen waardoor een angst- of dwangstoornis zich ontwikkelt. Zowel aanleg als ingrijpende gebeurtenissen die een kind heeft meegemaakt kunnen een rol spelen. Ook is het belangrijk hoe ouders met de angstige gevoelens van hun kind omgaan; ze zijn niet de oorzaak van een angststoornis maar ze kunnen deze wel onbedoeld in stand houden.
Zo herken je angsten en dwangstoornissen
Er zijn veel verschillende angst- en dwangstoornissen. Hieronder zetten we de meest voorkomende onder kinderen op een rij:
- Schoolfobie
Angst om naar school te gaan, te herkennen aan schoolweigering en panisch of agressief gedrag. - Separatieangst
Angst om van een belangrijk persoon gescheiden te worden, te herkennen aan moeite om ’s ochtends naar school te gaan, vooral na het weekend of na de vakantie. - Sociale fobie
Angst om iets met anderen te ondernemen of om iets aan anderen te vertellen, geen aandacht op zichzelf willen vestigen. - Posttraumatische stressstoornis
Heftige angstgevoelens na een traumatische gebeurtenis, zoals het overlijden van een bekende, te herkennen aan het moeite hebben met het uiten van gevoelens en het in paniek raken bij gevoelige situaties. - Paniekstoornis
Plotselinge paniekaanvallen, te herkennen aan angst voor bepaalde ruimtes en voor niet direct herkenbare situaties. - Gegeneraliseerde angststoornis
Neiging om veel te piekeren, te herkennen aan ‘piekergedachten’ tijdens het spelen, maar ook op rustige momenten. - Dwangstoornis
Direct gerelateerd aan angststoornissen, met soms een overlap, zijn de dwangstoornissen. Van een dwangstoornis spreken we wanneer er een duidelijk lijden te signaleren valt en kinderen dagelijks minimaal een uur verspillen aan de dwang.
Risico op depressie
Als een kind lijdt aan een angststoornis die niet herkend wordt, kan het voor steeds meer dingen angstig worden. Een kind kan zich dan terugtrekken uit (sociale) situaties met een depressie als mogelijk gevolg. Ook kan een angststoornis op den duur leiden tot een serieuze persoonlijkheidsstoornis. Daarom is het belangrijk om ernstige angsten van kinderen serieus te nemen. Soms is professionele hulp nodig. Ouders doen er goed aan ook leraren te betrekken bij dit proces.
Rol van de leraar
Leraren kunnen een angststoornis niet oplossen, maar er zijn wel dingen die je kunt doen om een angstige leerling te helpen:
- Erken en accepteer de angst bij de leerling, neem hem serieus
- Erken ook eventueel de angst van de ouders
- Zorg voor een veilige sfeer in de klas
- Geef positieve bevestiging en creëer succeservaringen
- Help de leerling zijn weerbaarheid te vergroten
Verder lezen
Wil je meer weten over angststoornissen bij kinderen? Bekijk dan een van onderstaande websites.
- Kijk op de website van de ADF-stichting. Dit is de landelijke vereniging die zich inzet voor mensen met angst- en dwangklachten.
- Bibbers is een website speciaal voor kinderen met een angststoornis
- Op de website van het NJI lees je uitgebreide informatie over angststoornissen bij kinderen
