Hoe stimuleer je het leesplezier van leerlingen?
Lezen is belangrijk. Het vergroot de taalontwikkeling, de concentratie en fantasie. Bovendien krijg je door lezen kennis over de wereld om je heen en draagt het bij aan het vormen van een mening. Allemaal goede redenen om aandacht te schenken aan leesmotivatie, zodat leerlingen met meer plezier gaan lezen.
Nederlandse leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs hebben in vergelijking met kinderen uit andere landen het minste plezier in lezen. Dat is zorgwekkend want leesmotivatie heeft invloed op de leesvaardigheid, die in ons land steeds verder achteruitgaat. Hoe groter het leesplezier, hoe meer leerlingen lezen en hoe beter de leesvaardigheid. In dit artikel lees je praktische tips waarmee je leerlingen stimuleert om meer te lezen.
Voorlezen draagt bij aan leesplezier
Voorlezen levert een belangrijke bijdrage aan het stimuleren van lezen. Dat geldt niet alleen voor jonge kinderen. Ook in het voortgezet onderwijs helpt voorlezen leerlingen kennis te maken met verschillende genres en de eigen smaak te bepalen.
Interactief voorlezen is een methodiek waarbij je niet alleen voorleest, maar ook in gesprek gaat met leerlingen over het boek. Deze methodiek is niet alleen geschikt voor jonge kinderen, maar ook voor leerlingen in het vo en mbo.
Stimulerende leesomgeving
Ook de inrichting van de leesomgeving is belangrijk. Onder een leesomgeving verstaan we niet alleen het boekenaanbod, maar ook de tijd en aandacht voor lezen, de rol van de leraar, ouders en andere educatieve partners en natuurlijk de plek waar gelezen kan worden. Zorg ervoor dat de leesomgeving gevarieerd, aantrekkelijk en uitnodigend is. Internet en andere media kun je ook inzetten bij leesbevordering. Dit zijn drie voorbeelden van stimulerende leesactiviteiten:
1. Vrij lezen
Vrij lezen wordt vaak als opvulling in de les gebruikt. Dat is jammer, want het draagt enorm bij aan het leesplezier van leerlingen. Vrij lezen zou daarom structureel op het rooster moeten staan. Lees meer over de aanpak vrij lezen in Vrij Lezen, een motiverende leesaanpak.
2. Theaterlezen
Een goed voorbeeld voor het stimuleren van leesplezier is theaterlezen. Theaterlezen is een samenleesvorm waarin leerlingen met elkaar een tekst lezen vanuit een personage. Het herhaald oefenen is effectief, vooral voor zwakke lezers, en bevordert het vloeiend lezen. In de onderstaande video zie je leerlingen op school en thuis oefenen.
3. Strips in de klas
Veel leerlingen lezen graag strips. Stripverhalen bevatten humor en de korte zinnen en dialogen zijn voor zwakke lezers prettig leesbaar. De illustraties ondersteunen het verhaal en prikkelen de nieuwsgierigheid. Dit bevordert het leesplezier. Met strips kun je veel kennis overbrengen. Een strip kan namelijk moeilijke woorden bevatten, maar door de illustraties toch begrepen worden.
Ook in het voortgezet onderwijs bieden literaire strips, beter bekend als graphic novels, diverse mogelijkheden. De gids Graphic novels voor de leeslijst geeft een overzicht van literaire strips die prima passen op de boekenlijst. Bekijk onderstaande video over het gebruik van strips in het voortgezet onderwijs.
Planmatig werken aan leesplezier
Leesbevordering heeft op scholen vaak een vrijblijvend karakter. Een leesplan of een taalbeleidsplan waarin aandacht is voor lezen kan helpen. Daarin leg je vast welke structurele activiteiten de school gaat ondernemen om van leerlingen goede en gemotiveerde lezers te maken. Leesplan.nl biedt scholen handvatten om een dergelijk plan op te stellen.
Signaleer leesproblemen op tijd
Leerlingen die beginnen met lezen zijn meestal erg enthousiast en hebben een goede leesmotivatie. Die motivatie neemt af als zij tijdens het leren lezen tegen problemen aanlopen. Het is daarom van belang dat de school leesproblemen vroegtijdig signaleert en op een goede wijze aanpakt. Lees meer over effectief leesonderwijs in Effectieve leesinstructie met voor-koor-zelf.
Meer weten?
- Een mini-leeslesje is een praktische manier om aan leesbevordering te werken.
- 7 tips om je klas aan het lezen te krijgen.
- Zo lezen leerlingen ook in de zomervakantie met plezier door.
- Doe je mee aan de Tienerleesweek? Tijdens deze speciale week willen docenten het leesgedrag van leerlingen van 12 tot 16 jaar stimuleren.
- De Schoolschrijver biedt lesprogramma’s rond lezen en schrijven voor basisscholen.
- De kinderboekenambassadeur zorgt voor leesbevordering.
- Op de website Stichting lezen lees je meer over succesfactoren voor het stimuleren van leesplezier.
- De website Lezen in het vmbo geeft praktische tips waarmee vmbo-leerlingen meer plezier gaan beleven aan lezen.
- Stap op de Rode Loper! is een taal- en leesproject dat vmbo’ers enthousiast maakt voor lezen op culturele locaties zoals musea, bibliotheken of theaters.
- Het Expertisecentrum Nederlands, Itta en de Radboud Universiteit ontwikkelden een toolbox leesbevordering vmbo. De toolbox (2019) bevat checklists, stappenplannen, handreikingen en tips.
